पछिल्लो समयमा प्रतिवर्ष झण्डै डेढ लाखभन्दा बढी नेपाली विद्यार्थीले देश छाड्ने गरेका छन् । देशमा केही हुन सकेन र हुँदैन भन्ने भाष्यले धेरैलाई चिन्तित बनाउँदै लगेको देखिन्छ । निराशाको कारणले नै विभिन्न तरिका अपनाएर धेरै नेपालीहरुले देश छाड्न खोजिरहेका छन्, यसैको डरलाग्दो चित्र दैनिक रुपमा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा हामी जो सुकैले देख्न सक्छौं ।

तर, सबै नयाँ पुस्ताका युवाहरूलाई भने त्यस्तो लाग्दैन । यसैको एउटा उदाहरण हुन् सफ्टवेरिका कलेज बिएसी कम्प्युटर साइन्स एआईका विभागीय प्रमुख सिद्धार्थ न्यौपाने । उनले सन् २०२१ मा रसियाको विश्वविद्यालयबाट मास्टर्स इन डाटा साइन्समा स्नातकोत्तर पूरा गरे । पढ्दै गर्दा र पढाइ पूरा गरेपछि पनि विश्वका धेरै ठाउँमा आकर्षक सेवा सुविधामा काम गर्ने अवसर आएको थियो उनलाई । तर, काम गर्ने र पैसा कमाउने विषयलाई मात्रै उनले महत्वपूर्ण बनाएनन् । आईटीको क्षेत्रमा नेपालमा पनि राम्रो सम्भावना भएको र सामाजिकीकरणको लागि आफू देश फर्किएको उनको भनाइ छ ।

विराटनगरमा जन्मिए पनि सिद्धार्थले विद्यालयदेखि स्नातक तहसम्मको शिक्षा काठमाडौंमा नै पूरा गरे । स्कुल पढ्दै गर्दा उनका आमाबुवा दुवै जना शिक्षक पेसामा आवद्ध थिए । ‘पहिला मेरो आमाबुवा दुवैजनाले काठमाडौंमा नै पढाउने काम गर्नुहुन्थ्यो, जसले गर्दा मैले यहीँ नै स्कुलदेखि स्नातकसम्म पढेँ,’  सिद्धार्थले भने ।

उनले ग्रामर पब्लिक हाइयर सेकेन्डरी स्कुलबाट एसएलसी, पेन्टागन कलेजबाट प्लस टु र सफ्टवेरिका कलेजबाट स्नातक तहको पढाइ पुरा गरेका हुन् । पढाइकै क्रममा उनले आफ्नो विषयसँग सम्बन्धित डाटा साइन्स र कतिपय अवस्थामा पढाउने काम पनि गरेको सुनाउँछन् । ‘मैले सफ्टवेरिकामा पढ्दा नै डाटा साइन्ससँग सम्बन्धित कतिपय काम गर्थेँ भने कहिलेकाहीँ पढाउने पनि गर्थेँ,’ उनले भने ।

सन् २०१७ मा डाटा साइन्समा स्नातक तह उत्तिर्ण गरेपछि भने सिद्धार्थले प्रतिष्ठित विदेशी विश्वविद्यालयबाट स्नातकोत्तर अध्ययन गर्ने सोच बनाए । सोही अनुसार उनले अमेरिका, नर्वे र रसियाका विश्वविद्यालयमा छात्रवृत्तिको लागि आवेदन दिए । उनको अमेरिका र रसिया दुवै ठाउँमा नाम निस्कियो । बुवाको सल्लाह र आफ्नो पनि इच्छाअनुसार पूर्ण छात्रवृत्तिमा मास्टर्स इन डाटा साइन्स अध्ययन गर्न गएको उनी बताउँछन् । डाटा साइन्स अन्तर्गत पनि सिद्दार्थले बिग डाटा र एआईको विषयमा स्नातकोत्तर उत्तिर्ण गरेका छन् ।

स्नातक तह फस्र्ट क्लास अनर्सको रुपमा पूरा गरेका सिद्दार्थले रसियाबाट स्नातकोत्तर पनि सोही तहमा उत्तिर्ण गर्न सफल भएको बताएका छन् । ‘मैले सफ्टवेरिकाबाट ब्याचलर तह फर्ष्ट क्लास अनर्समा नै उत्तिर्ण गरेँ, त्यहाँ ब्लू सर्टिफिकेट भन्ने हुन्छ, अर्को रेड सर्टिफिकेट भन्ने हुन्छ, रेड सर्टिफिकेट भनेको हाइएस्ट अनर्स भन्ने हुन्छ, मेरो त्यहाँ पनि हाइएस्ट अनर्स नै हो ।’

रसियामा पढ्नको लागि अंग्रेजी वा रसियन भाषामध्ये एउटा भाषा जान्नुपर्ने हुन्छ । सिद्दार्थले भने आइएलटिस पास गरेर अंग्रजी भाषामा नै स्नातकोत्तर पढे । उनका अनुसार उनले पढेको विश्वविद्यालयमा ‘बिजनेस, आईटी, इन्जिनियरिङ र म्याथम्याटिक्स’ सम्बन्धी मात्रै पढाइ हुन्थ्यो ।

रसियामा धेरै नेपालीहरू भएपनि उनले पढेको विश्वविद्यालयमा भने २/४ जना मात्रै नेपालीले पढ्ने गरेको उनी बताउँछन् । तर, उनले पढ्ने विषयमा भने कोही नेपाली थिएनन् ।

रसिया गएको एक दुई महिना सिद्धार्थलाई रसिया बुझ्न नै समय लाग्यो । त्यसैबीचमा उनले केही साथी पनि बनाए, जसमध्ये एकजना रसियन थिए । ती साथीले पिक्सआर्ट भन्ने कम्पनीमा काम गर्थे । तिनैको सहयोगमा सिद्धार्थले पनि पिक्सआर्टको सिस्टर कम्पनी ‘एलएलसी पाक प्रोजेक्ट’मा काम गर्ने अवसर मिल्यो । काम पनि उनले आफैँले जानेको भाषामा गर्न पाएको र सजिलो भएको सुनाउँछन् ।

पूर्ण छात्रवृत्तिमा गएकोले विश्वविद्यालयमा पढेको शुल्क त लाग्दैनथ्यो । तर, सो बाहेक रसिया बस्दा लाग्ने खर्च भने त्यसपछि सिद्धार्थ आँफैले काम गरेर कमाउन सुरु गरे । रसियामा स्नातक तह पढ्न जानेले पनि हप्तामा २० घण्टा काम गर्न पाइन्छ । स्नातकोत्तरको लागि जानेलाई भने काममा रोकावट नभएको आफूले पाएको सिद्धार्थको भनाइ छ ।

सिद्धार्थले बिहानमा काम गर्ने र साँझमा पढ्न थाले । ‘मेरो क्लास सधैँ साँझको ६ बजेदेखि ९ बजेसम्म हुन्थ्यो, त्यसैले मैले बिहान ९ देखि ५ बजेसम्म काम नै गर्थेँ,’ उनले भने ।

नेपाल नै फर्किने थियो विचार

अमेरिका छाडेर रसिया पढ्न जाँदा नै सिद्धार्थको पढेपछि नेपाल फर्कनुपर्छ भन्ने विचार थियो । त्यसैले आफूले पढाइ सक्ने वित्तिकै राम्रा जागिरका सम्भावनाहरू आउँदा आउँदै पनि नेपाल आएको उनी बताउँछन् ।

‘म त्यहाँ शिक्षालाई नै प्राथमिकता दिन्छु र नेपाल आउँछु भन्ने सोचेर नै गएको थिएँ, मैले यहाँबाट अप्लाई गर्दाखेरि अमेरिका र नर्वे पनि अप्लाई गरेको थिएँ, तर मलाई रसियाले अवसर दिएपछि अन्यत्र जान मन लागेन, किनभने मेरो बाबाको च्वाइस पनि रसिया नै थियो’, उनले भने ।

नेपाल फर्किएपछि सुरुमा सिद्धार्थलाई आफैँले कुनै व्यवसाय गर्ने भन्ने पनि लागेको थियो । तर, उनले तत्काल कुनै व्यवसाय पनि सुरु गरिसकेका थिएनन् । स्नातक तह पढ्दा राम्रो विद्यार्थीमध्ये पर्ने र रसियाबाट एआईमा स्नातकोत्तर उत्तिर्ण गरेर फर्किएको थाहा पाएपछि सफ्टवेरिका कलेजका शिक्षकहरुले नै बोलाए उनलाई ।

‘कलेजले नयाँ प्ल्याटफर्म एआई आउने भएपछि मलाई अवसर दियो, मैले केही समय सिनियर लेक्चरको रुपमा काम गरेँ, अहिले भने कलेजले मलाई बिएस्सी कम्प्युटर साइन्स विथ एआई विभागको प्रमुखको जिम्मेवारी दिएको छ’, उनले भने, ‘त्यसको लागि मैले उहाँहरुलाई धन्यवाद दिन्छु ।’

आफूले विगतमा डेभलपरको काम गरेको र अहिले डाटा एनालाइसिसको क्षेत्रमा काम गर्न लागेको उनी बताउँछन् । कक्षा १२ देखि नै आईटी क्षेत्रमा काम गर्दा उनलाई आफू कम सामाजिक भएको अनुभूति हुँदै गएको थियो । त्यसमा पनि विदेशमा काम गर्दा नेपाली समाजबाट कटिने डरले उनी नेपालमा नै बसेर काम गर्ने निर्णयमा आफू पुगेको सुनाउँछन् ।

‘काम गर्दैगर्दा म सामाजिक भइरहेको छैन जस्तो लाग्यो, मलाई अलिकति सामाजिक पनि हुन मन लाग्यो, त्यो मात्रै होइन मलाई पहिलादेखि पनि पढाउने इच्छा थियो’, सिद्धार्थ भन्छन्, ‘मैले धेरै अवसर पाएको थिएँ तर, ती अवसर क्षमता भएपछि पछि पनि पाउन सकिन्छ भन्ने सोचेर अहिले म यो फिल्डमा छु, मलाई ठिकै पनि लागिरहेको छ ।’

नेपालमा काम गरिरहेका अधिकांश आईटी कम्पनीहरुले विदेशी कम्पनीहरुबाट नै काम पाउने गरेको र नेपालमा नै बसेर नै ती कामहरु गर्न सकिने अवस्था रहेको उनी बताउँछन् । ‘नेपालका अधिकांश आइटी कम्पनीहरूले विदेशबाट नै काम ल्याउने गरेका हुन्छन्, यहीँ बसेर पढेर पनि विदेशका काम गर्न सकिन्छ’, उनले भने, ‘जस्तैः वेव पेज डिजाइन, मसिन लर्निङ, एप्लिकेसन बनाउने लगायत सबै प्रोजेक्टमा काम गर्न सकिन्छ ।’

नेपालीहरूको विशेषता ह्युमन रिसोर्सको हिसाबले क्षमतावान भएको सिद्दार्थको बुझाइ छ । नेपाली विद्यार्थीहरु प्रोग्रामिङ र आईटी फिल्डमा ट्यालेन्ट हुने गरेको उनी बताउँछन् । उनले नेपालीहरूले दिएको काम पूरा गर्ने भएकाले नेपालमा आईटी फिल्डको लागि राम्रो सम्भावना देखिएको बताए ।

सफ्टवेरिकामा पढ्ने तरिकामा पनि नेटवर्किङमा रहेर सिक्ने र सिकाउने तरिका अवलम्बन गरिएको भन्दै सिद्धार्थले त्यसैका कारण पनि कलेजमा पढ्ने विद्यार्थीको थप आकर्षण भएको बताउँछन् । बेलायतको कन्भेन्ट्री विश्वविद्यालयबाट सम्बन्धन लिएर सञ्चालन भएको सो कलेजमा पढ्ने विद्यार्थीहरु विश्वविद्यालयले सञ्चालन गरेको ‘कोइल’ भन्ने प्ल्याटफर्ममा आबद्ध भएर विश्वभरीका विद्यार्थीहरुले गरिरहेको अनुसन्धानमा सहभागी हुन पाउँछन् । जसले गर्दा विद्यार्थीको आफ्नो विषयमा थप अध्ययन तथा अनुसन्धान गर्ने क्षमतामा वृद्धि हुने सिद्धार्थको भनाइ छ ।

नेपालका विश्वविद्यालयले भने अहिलेको समयमा पनि यस्तो अभ्यास गर्न ढिलाई गरेको भन्दै सो अभ्यास गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ । विश्वविद्यालयसँग सम्बन्धित सबै कलेज र त्यहाँ पढ्ने विद्यार्थीलाई नेटवर्किङमा राखेर पढाउन र अनुसन्धान गर्न सकिने उनको भनाइ छ । साथै त्यसो गर्दा व्यक्तिगत सञ्जाल विस्तार हुने र अनुसन्धानमा सहयोग हुँदा निष्कर्ष निकाल्न सजिलो हुने सिद्धार्थको बुझाइ छ ।

उनका अनुसार आईटीको विषय दिनप्रतिदिन अद्यावधिक भएर पढ्ने पढाउने र व्यवहारमा कसरी लागू गर्ने भन्ने विषय हो । सफ्टवेरिकाले विद्यार्थीलाई उद्यममा कसरी सिकेको विषय लागू गर्न सकिन्छ भनेर सैद्धान्तिक र प्रयोगात्मक रुपमा अध्यापन गराउने गरेको सिद्धार्थ बताउँछन् । सफ्टवेरिकाले आइटी, एआई, डाटा लगायतका विषयमा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको आकर्षक एवं आधुनिक ल्याबहरु पनि निर्माण गरिरहेको छ ।

साथै, पछिल्लो समयमा नेपालमा आईटी अध्ययन गर्ने र काम गर्ने दुवै वातावरण राम्रो भएको भन्दै सिद्धार्थले भन्छन्, ‘कतिपय अवस्थामा वातावरण गराउन आफ्नो पनि भूमिका हुनुपर्छ, सधैँ कम्फर्ट जोनमा बसिरहेर पनि त वातावरण राम्रो बन्दैन नी’, उनी भन्छन्, ‘कन्फर्ट जोनको लागि बाहिर नै जाने भन्ने हैन, नेपालमा नै कन्फर्ट जोन निर्माण गर्न सकिन्छ नी ।’

उनले आईटी क्षेत्रमा नेपालमा बसेर पढ्न र पैसा कमाउन पनि सजिलो रहेको भन्दै कलेजले पनि करिअरको लागि सहजीकरण गर्ने अभ्यास गरेको बताउँछन् । जसले गर्दा नेपालमा बस्न चाहने विद्यार्थीहरूले आफ्नो मार्ग भेटाउन सहयोग पुगेको छ । साथै सिद्धार्थका अनुसार विद्यार्थीहरू विश्वका उत्कृष्ट कलेजमा छात्रवृत्ति तथा अन्य उच्च अवसरका लागि पनि कलेजले सूचनाको सहजीकरण गर्ने गर्छ ।

नेपाल विकासोन्मुख देश भएको र सम्पूर्ण विश्व नै विज्ञान तथा सूचना प्रविधिमा अगाडि बढीरहेको अवस्थामा नेपालमा पनि सो विषयको ठूलो सम्भावना भएको सिद्धार्थको बुझाइ छ । तर, त्यसको लागि सरकारले पनि केही सहजीकरण गरिदिएमा आईटी क्षेत्रमा नयाँ पुस्ताले धेरै गर्न सक्ने उनको तर्क छ ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

डाटा सेन्टर सञ्चालन गर्न गुगलले किन्यो फिनल्याण्डमा जग्गा

एनपीएलको अफिसियल अम्पायर पार्टनर नेपाल पे, खड्का र प्रधानले गरे सम्झौता

क्रिकेटको उमङ्गसँगै एनसेलले ल्यायो आकर्षक एनपीएल फ्यान प्याक

नेपाल टेलिकमको एनटी क्रिकेट धमाका प्याक सार्वजनिक, ६९९ रुपैयाँमा ३०० जीबी डेटा

राष्ट्र बैंकले भन्यो : लचिलो मौद्रिक नीतिलाई निरन्तरता दियौं, अब बैंकको कर्जा बढ्छ

एनसेलले एनपीएलका हानिने चौकावापत सामुदायिक विद्यालयका विद्यार्थीलाई शैक्षिक सामग्री वितरण गर्ने