काठमाडौँ । प्लिज लुक माई आर्ट, प्लिज हेल्प मी, गिभ मी द डोनेशन एण्ड आई सेल दिस पिक्चर । काठमाडौको रत्नपार्क पुग्दा यी आवाज तपाईँले पनि पटक पटक सुन्नु भएको छ ।

रत्नपार्कको फुटपाथमा यी आवाजहरु पटक पटक गुञ्जिरहन्छ । यही आवाज परिवार केही मानिसका जमातले घेरिएको हुन्छन् एकजना युवक । छेउमै बैशाखी, बैशाखीको नजिकै बिभिन्न रङ्गका कलमहरु, त्यसैको दायाँपट्टी उनले कोरेका विभिन्न आकृतिका चित्रहरुको संगालो, बायाँपट्टी सहयोग गुहार मागिरहेको स्पिकर, र त्यसैको सामुन्ने पैसा राख्ने बास्केट । तिनै सामानहरुको बीचैमा बसेर चित्र कोर्न ब्यस्त देखिन्थे हातखुट्टाविहीन एक युवक ।

दुवै हात र एक खुट्टाविहीन ती युवा आनन्द पासवान हुन् । हातखुट्टाविहीन आनन्दको चित्र कोर्ने कला देखेर तपाईँ हामी जो कोहीपनि छक्क पर्छौँ । काठमाडौंमा माग्नेहरुको संख्या उल्लेख्य छ । हातखुट्टा हुँदा हुँदै पनि पैसा माग्दै भाँडो थाप्नेहरु सयौं छन् राजधानीमा । तर, अन्य माग्नेहरु र आनन्द पासवानलाई हेर्ने नजर बेग्लै देखिन्छ ।

२१ वर्षीय आनन्द पासवानको घर भारतको बिहार हो । तर, उनको परिवार विगत ४०-५० वर्षदेखि नेपालमा बस्दै आएको छ । जन्मजातै अपाङ्गता भएका आनन्दको कलाले भने अचम्म कै छ । न हात छन्, न खुट्टा छन् । तर चित्र र विभिन्न आकारका बुट्टाहरु भने सुन्दर सुन्दर । उनका ती चित्रहरु सुन्दर मात्र होईन मनमोहक र आकर्षक पनि छन् । नामका आनन्द कामले भने कहिल्यै आनन्द हुन सकेनन्् । किनकी उनी आफैमा अपाङ्ग, त्यसैमाथि घरको सम्पूर्ण जिम्मेवारी उनीमाथि नै छ ।

६ वर्षदेखि सडकमा
६ वर्षको उमेरमा कत्तिले त आमाको दूध पनि छोडेका हुँदैनन् । घरबाट बाहिर निस्कदैनन्, भर्खर विद्यालय जान शुरु गर्छन् । तर, आनन्द पासवानको हकमा भने त्यो अवस्था लागु हुन सकेन । त्यतिखेर उनको दैनिकी सडकको धुलोमाटो र गिट्टी वालुवासँग रम्थ्यो । दिनभरीसडकमा हिँड्ने बटुवाहरुबाट मागेर दैनिकी गुजार्थे । हुन् त उनका बुवा पनि थिए घरपरिवार चलाउने । तर, उनका बुवा धेरै रक्सी खाएका कारण त्यति काम गर्न नसकेको उनी बताउँछन् ।

यसरी नै उनको दैनिकी बित्न थाल्यो । उनलाई साथैदेखि चित्र कोर्ने रुचि थियो, तर त्यो सामाथ्र्य भने उनमा थिएन । किनकी चित्र कोर्नका लागि केही सामाग्रीहरुको आवश्यकता पथ्र्यो । ती सामाग्री खरिद गर्न सक्ने पनि उनको हैसियत थिएन । उनी आर्थिक अभावमा पिल्सिएका थिए । एकातिर उनको चित्र कोर्ने इच्छाले उनलाई उत्प्रेरित र उत्साहित गथ्र्यो भने अर्कातर्फ आर्थिक अभावले निरुत्साहित बनाउँथ्यो ।

एकदिन उनले जसोतसो मागेको पैसाबाट केही चित्र कोर्ने सामानहरु खरिद गरेर शुरु गरे चित्र र बुट्टाहरु कोर्ने काम । शारीरिक रुपमा अपाङ्ग, त्यस्तो व्यक्तिले आकर्षक चित्रहरु कोरेको देखेर मानिसहरु उनीप्रति आकर्षित हुँदै गए । कोहीले उनका चित्र खरिद गरेर त कोहीले केही पैसा उनलाई दिएर जान्थे । यसरी नै उनको दैनिकी बित्दै गयो ।

अहिले उनी २१ वर्षको हुँदा सम्म पनि त्यही ठाउँमा छन् । त्यही काम गरिरहेका छनु् । शिक्षाको नाममा उनलाई विद्यालय कस्तो हुन्छ थाहा छैन । तर घरमै स्व–अध्ययन गरेर उनले केही अंग्रेजी भाषा र शब्दहरु जानेका छन् ।

उनी भन्छन्, जाँडरक्सी पिएकै कारण मृगौला फेल भएर ६÷७ वर्ष अगाडि उनका बुवाको मृत्यु भयो, ‘बुवाको मृत्यु भएसँगै घरको सबै जिम्मेवारी थपिएको बताउँछन् । हुन् त आनन्दका २ दाजु र १ दिदी पनि छन् । तर दाजुहरु के गर्छन्, कहाँ छन् उनलाई अत्तोपत्तो छैन । अहिले उनीसँग उनकी आमा, श्रीमती र एक पाँच महिनाकी छोरीपनिछन् । अहिले आनन्द दिनभर सडकमै बसेर चित्र बनाउँछन् ।

दैनिक पाँच सयदेखि पन्ध्र सयसम्म आम्दानी
आनन्द पासवान दैनिक २० देखि २५ वटा चित्रहरु कोर्छन । उनी चित्रका साथसाथै केही सुनौला बुट्टाहरु पनि कोर्छन् । दैनिक चित्रहरु कोरेर पाँच सयदेखि पन्ध्र सयसम्म आम्दानी गर्ने गरेको उनी बताउँछन् । चित्रहरु बिक्री भयो भने कमाई हुन्छ, नत्र मान्छेहरुले त्यहि बास्केटमा राखेको पैसा लिएर साँझ घर जान्छु, उनले भने,–‘घर मेरो भरमा चलेको छ ।’ आनन्द शारीरिक रुपमा अशक्त अपाङ्ग/अशक्त भएपनि आफ्नो सबै काम आफँै गर्न सक्छन् । उनी आफुलाई चित्रहरु कोर्दा चाहिने सक्पूर्ण सामानहरु झोलामा हालेर बैशाखी टेक्दै ल्याउने लैजाने गर्छन ।

हातखुट्टा भएरपनि देशमा काम छैन भनेर बेकामे बन्नेहरुका लागि आनन्द गतिला उदाहरण बनेका छन् । उनी भन्छन्,‘मेरो न हात छन् न खुट्टा छन्, तर म मेरो परिवारलाई सन्तुष्ट बनाउने प्रयास गरिरहेको छ । संघर्ष गरेर काम गर्यो भने अवश्य सफलता हात लाग्छ । उनी भन्छन्–‘मैले विद्यालय नगएरै स्व–अध्ययन गरेर अहिले यतिको काम गर्न सक्ने भएको छु ।’ कुनै सीप सिकेर त्यसैमा लागि रह्यो भने सफलता हासिल गर्न सकिने उनी बताउँछन् ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

स्थानीय तहकाे निर्वाचन : आज रातिसम्म सबै नतिजा आउने

कृषिवस्तु उत्पादन वृद्धि गर्न विशेष क्षेत्र घोषणा गरिने

दीपल बन्यो सोनु निगमको ‘कन्सर्ट’को मुख्य प्रायोजक

एभरेष्ट कलरले आईपीओ जारी गर्दै, बिक्री प्रबन्धकमा मुक्तिनाथ क्यापिटल

१९ अंकले बढ्यो सेयर बजार, १० अर्ब ५४ लाख बढीको कारोबार

विकास साझेदारसँगको बैठकमा अर्थमन्त्रीले भने- सार्वजनिक ऋणबाट आत्तिनुपर्ने अवस्था छैन