काठमाडौं । जुनसुकै लगानीकर्ताले प्रतिफल पाउने उद्देश्यले लगानी गर्छन् । कम्पनीले दिने प्रतिफल सबैभन्दा महत्वपूर्ण विषय हो । तर, पुँजी बजारमा अधिकांश लगानीकर्ताहरूले जोखिम मोलेरै अर्बाैं लगानी गरिरहेको देखिन्छ । मनग्य कमाउने र उच्च दरको प्रतिफल पाउने अपेक्षाले लगानीकर्ताहरूले विभिन्न कम्पनीमा आफ्नो लगानी गर्छन् । तर, पुँजी बजारमा यस्ता कम्पनी छन्, जुन कम्पनीमा लगानी गर्दा प्रतिफलको सुनिश्चितता छैन ।

पछिल्लो तथ्यांकअनुसार नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) मा सूचीकृत कम्पनीहरूको संख्या २७२ वटा छन् । सूचीकृतमध्ये अधिकांश कम्पनीहरू बलियो र प्रभावकारी नियामक नेपाल राष्ट्र बैंकबाट इजाजतपत्र (लाइसेन्स) प्राप्त छन् । पुँजी बजारमा केही सूकीकृत कम्पनीहरूको आफ्नै नियामक नहुँदा बेलाबखत तिनीहरूको नियमनमा प्रश्न उठ्ने गर्छ । तर, राष्ट्र बैंक जस्तो प्रभावकारी नियामकबाट नियमन भइरहेका कम्पनीमा समेत लगानीकर्ताहरूले लामो समयदेखि ठूलो धोका पाउने गरेका छन् ।

राष्ट्र बैंकको नियमन भित्र रहेका केही विकास बैंक र वित्त (फाइनान्स) कम्पनीका लगानीकर्ताहरूले विगत लामाे समयदेखि प्रतिफल पाएका छैनन् । लाभांश कमाउने उद्देश्यले पुँजी बजारका यी कम्पनीमा लगानी गरेका लगानीकर्ताहरूले रित्तो हात बनाउनु परेको छ । लाभांशसँगै ती कम्पनीले वार्षिक रुपमा गर्नु पर्ने साधारणसभा तथा लेखापरीक्षण समेत हुन सकेको छैन । कम्पनीहरुले वार्षिकरुपमा साधारणसभा गर्नु पर्ने प्रावधान भएपनि नीतिको अटेर गर्दै राष्ट्र बैंकलाई समेत गुमराहमा राख्ने कम्पनीको संख्या लामै छ । जसले न कम्पलायन्स पालना गर्छन् नत लगानीकर्ताई प्रतिफल दिन्छन् । तर, तिनै कम्पनीको सेयर मूल्य भने उच्च छ ।

विगतमा संस्थागत सुशासन र खराब कर्जा अत्यधिक भएपछि समस्याग्रस्त घोषणा गरिएको कर्पाेरेट डेभलपमेन्ट बैंकको सेयर मूल्य ५८८ रुपैयाँ छ । यस बैंकको सेयर मूल्य विकास बैंक समूहमा उच्च हो । बैंकले एक पटक आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा ५.२६ प्रतिशत लाभांश वितरण गरेको थियो । त्यसयता बैंकले सेयरधनीहरूलाई कुनै प्रतिफल वितरण गर्न सकेकाे छैन । तैपनि लगानीकर्ताहरूले बैंकको सेयर सहज रूपमा खरिदबिक्री गरिरहेका छन् । यस बैंकले आफ्नो वार्षिक साधारण सभा समेत नियमित गर्न सकेको छैन । यस विषयमा राष्ट्र बैंक समेत मौन छ ।

यस बैंकमा ५२ करोड ५० लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी र १७ करोड ५४ लाख रुपैयाँ जगेडा कोषमा जम्मा छ । चालु आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को चैतसम्म बैंकले ८७ लाख २४ हजार रुपैयाँ खुद नाफा आर्जन गरेको छ भने प्रतिसेयर आम्दानी १.६६ रुपैयाँ छ । चैतसम्म बैंकको खराब कर्जा ४.९५ प्रतिशत रहेको छ ।

सप्तकोशी डेभलपमेन्ट बैंकले आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा सेयरधनीहरूलाई ६ प्रतिशत लाभांश वितरण गरेको थियो । त्यसअघि र त्यसयता बैंकले सेयरधनीहरूलाई प्रतिफल वितरण गरेकाे कुनै तथ्याङ्क छैन । तर, बैंकको सेयर प्रतिकित्ता ४२२ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ । सेयरधनीहरूलाई प्रतिफल बाँड्न नसक्ने यस बैंकले आफ्नो वार्षिक साधारण सभा पनि समयमा गर्न नसकेको देखिन्छ । गत २०८० पुस २९ गते सम्पन्न १४औँ वार्षिक साधारण सभाले एकै पटक आर्थिक वर्ष २०७७/७८, २०७९ र २०८० साल वित्तीय विवरण पारित गर्‍यो ।

८३ करोड ४३ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी र २० करोड ५६ लाख रुपैयाँ जगेडा कोषमा रहेको यो बैंक गत चैतमा ७ करोड ३१ लाख रुपैयाँ खुद नोक्सानीमा छ । गत वर्षको सोही अवधिमा २७ करोड ४९ लाख रुपैयाँ खुद नोक्सानी बेहोरेको थियो । बैंकको प्रतिकित्ता सेयर आम्दानी ११.६८ रुपैयाँ ऋणात्मक छ भने खराब कर्जा १२.४० प्रतिशत रहेको छ ।

ग्रीन डेभलपमेन्ट बैंकले प्रत्येक वर्ष वार्षिक साधारण सभा समयमा गर्न सकेको छैन । २०८० चैत २७ गते सम्पन्न १०औं र ११औँ वार्षिक सभाले आर्थिक वर्ष २०७८/७९ र आर्थिक वर्ष २०७९/८० को लेखापरीक्षणसहित अन्य प्रतिवेदन पारित गरेको थियो । बैंकले हालसम्म २ पटक मात्रै सेयरधनीहरूलाई लाभांश बाँडेको छ । आर्थिक वर्ष २०७६/७७ र आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा गरी २ पटक बैंकले समान ४/४ प्रतिशत प्रतिफल बाँडेको थियो ।

यसअधिका वर्ष बैंकले सेयरधनीहरूको हात रित्तो बनाएको छ । तर, बैंकको सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ४८९ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ । ५३ करोड ८७ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी रहेको यस बैंकको जगेडा कोषमा ६ करोड ४७ लाख रुपैयाँ जम्मा छ । चैतसम्म बैंकले १ करोड ८१ लाख रुपैयाँ खुद नाफा गरेको छ भने बैंकको प्रतिसेयर आम्दानी ४.४९ रुपैयाँ छ । तर, बैंकको खराब कर्जा ५.८६ प्रतिशत पुगेको छ ।

कर्णाली डेभलपमेन्ट बैंकका सेयरधनीहरूको विगत ८ वर्षदेखि हात रित्तो राखेको छ । बैंकले आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा १३ प्रतिशत लाभांश बाँडेको थियो । त्यसपछि बैंकले निरन्तर हालसम्म कुनै प्रतिफल दिएको छैन । तर, यस बैंकको सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ४८६ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ । बैंकको साधारण सभा समयमा अनियमित छ । बैंकले आर्थिक वर्ष २०७६/७७ को वार्षिक साधारण सभा २०७८ फागुन २० गते गरेको थियो । त्यसयता यस बैंकले साधारण सभा गरेको छैन ।

५० करोड २८ लाख चुक्ता पुँजी र ५ करोड ३५ लाख रुपैयाँ जगेडा कोषमा सञ्चिति छ । चैतसम्म २ करोढड ८८ लाख रुपैयाँ खुद नाफा गरेको बैंकको खराब कर्जा ४.९६ प्रतिशत छ । बैंकको वितरणयोग्य नाफा २ करोड ५१ लाख रुपैयाँ ऋणात्मक छ । बैंकको प्रतिसेयर आम्दानी ५.७३ रुपैयाँ रहेको छ ।

नारायणी डेभलपमेन्ट बैंकको वित्तीय स्थिति हेर्दा नाजुक छ । २६ करोड २४ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी र १६ करोड ८ लाख रुपैयाँ जगेडा कोषमा सञ्चिति छ । गत चैतसम्म बैंकले ४२ लाख ७१ हजार रुपैयाँ खुद नोक्सानी बेहोर्नु परेको छ । साथै बैंकको खराब कर्जा ३१.७७ प्रतिशत पुगेको छ । निर्धातिर समयभन्दा ढिलागरी बैंकले २२औँ वार्षिक साधारण सभा गरेको छ । बैंकले हालसम्म सेयरधनीहरूलाई लाभांश बाँडेको छैन । खराब वित्तीय अवस्था र लाभांश नबाँडेपनि सेयरधनीहरू भने बैंकप्रति आकर्षित देखिन्छन् । किनभने बैंकको सेयर मूल्य ५८२ रुपैयाँ रहेको छ ।

एक्सल डेभलपमेन्ट बैंकले विगत तीन वर्षदेखि सेयरधनीहरूलाई लाभांश बाँडेको छैन । बैंकले पछिल्लो पटक आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा ८.९५ प्रतिशत लाभांश बाँडेको थियो । त्यस आर्थिक वर्षसम्म निरन्तर लाभांश बाँडेको थियो । पछिल्ला समय प्रतिफल बाँड्न छाडेको यस बैंकको सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ४५० रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

यस बैंकले समयमा वार्षिक साधारण सभा समेत गर्न सकेको छैन । २०८१ असार २९ गते आह्वान गरेको १८औं वार्षिक साधारण सभाले गत आर्थिक वर्ष २०७९/८० को लेखापरीक्षण लगायतका प्रतिवेदन पारित गर्नेछ । १ अर्ब २४ करोड ९६ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी र ७१ करोड ८३ लाख रुपैयाँ जगेडा कोष रहेको छ । चैतसम्म बैंक ५ करोड ३७ लाख रुपैयाँ खुद नोक्सानीमा छ । साथै बैंकको वितरणयोग्य नाफा ८ करोड ३१ लाख रुपैयाँ ऋणात्मक छ । यस्तै प्रतिसेयर आम्दानी ५.७३ रुपैयाँ ऋणात्मक छ । बैंकको खराब कर्जा ७.३० प्रतिशत पुगेको छ ।

सिन्धु विकास बैंकले विगत ५ वर्षदेखि प्रतिफल बाँडेको छैन । बैंकले पछिल्लो पटक आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा १२.०९ प्रतिशत लाभांश बाँडेको थियो । उक्त वर्षसम्म निरन्तर लाभांश बाँडेको पनि थियो । त्यसयता बैंकले लगानीकर्ताको हात रित्तो बनाउँदै आएको छ । साथै बैंकको साधारण सभा समेत अनिश्चित छ । बैंकले आर्थिक वर्ष २०७८/७९ सम्मको १३औँ वार्षिक सभा गरेको छ । गत आर्थिक वर्षको साधारण सभा हालसम्म आह्वान गरेको छैन । बैंकले गत आर्थिक वर्षको नाफाबाट सेयरधनीहरूलाई लाभांश नबाँड्ने निर्णय गरिसकेको छ ।

बैंकको चुक्ता पुँजी ५५ करोड ७४ लाख रुपैयाँ र जगेडा कोष १० करोड ६९ लाख रुपैयाँ रहेको छ । चैतसम्म खुद नाफा ५ करोड ४० लाख रुपैयाँ ऋणात्मक छ । यस्तै बैंकको वितरणयोग्य नाफा ७ करोड ३३ लाख रुपैयाँ नोक्सानीमा छ । तर, बैंकको सेयरमा लगानीकर्ताको आकर्षणभने राम्रो देखिन्छ । नेप्सेको तथ्याङ्क अनुसार सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ४४६ रुपैयाँमा कारोबार भएको छ ।

फाइनान्स कम्पनी

नेपाल फाइनान्सले १३ वर्षअघि आर्थिक वर्ष २०६७/६८ मा सेयरधनीहरूलाई २३.१६ प्रतिशत लाभांश बाँडेको थियो । त्यसअघि र त्यसपछि कम्पनीले सेयरधनीहरूलाई प्रतिफल दिएको छैन ।

चालु आर्थिक वर्षको ९ महिनाको अवधिमा १३ लाख १८ हजार रुपैयाँ खुद नाफा गरेको यस फाइनान्सले वितरणयोग्य नाफा २ करोड २१ लाख रुपैयाँ नोक्सानीमा छ । कम्पनीको चुक्ता पुँजी ७२ करोड ९४ लाख रुपैयाँ र जगेडा कोष ४२ करोड ३९ लाख रुपैयाँ रहेको छ । कमजोर वित्तीय अवस्था र शून्य लाभांशकाबीच कम्पनीको सेयर मूल्यमा लगानीकर्ता उत्साहित भएर लगानी गरिरहेका छन् । फाइनान्सको सेयर प्रतिकित्ता ८५७ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

बेस्ट फाइनान्सले आर्थिक वर्ष २०६७/६८ मा सेयरधनीहरूलाई २० प्रतिशत लाभांश बाँडेको थियो । सेयरधनीहरूले सो वर्षपछि प्रतिफल पाएका छैनन् । कम्पनीको वार्षिक साधारण सभा समेत अनियमित छ । कम्पनीले गत बैशाख २९ गते सम्पन्न गरेको २६औँ वार्षिक साधारण सभामा आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को वित्तीय विवरणहरू मात्रै पारित गरेको छ । गत आर्थिक वर्षको साधारण सभा हालसम्म आह्वान गरेको छैन ।

८५ करोड ४८ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी र ५७ करोड ५६ लाख रुपैयाँ जगेडा कोष रहेको यस फाइनान्सले गत चैतसम्म ८० लाख २६ हजार रुपैयाँ नाफा गरेको छ । तर, ३० करोड ८७ लाख रुपैयाँ वितरणयोग्य नाफा ऋणात्मक छ । फाइनान्सको खराब कर्जा ४.३५ प्रतिशत रहेको छ । यस फाइनान्सको सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ४९४ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

निरन्तर प्रतिफल वितरण गर्दै आएको गुडविल फाइनान्सले पछिल्लोपटक आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा १३ प्रतिशत प्रतिफल बाँडेको थियो । त्यसपछिका २ वर्ष सेयरधनीहरूको हात रित्तो छ । ९४ करोड ६१ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी र ८२ करोड ५८ लाख रुपैयाँ जगेडा कोष रहेको यस फाइनान्सले चालु आर्थिक वर्षको पहिलो ९ महिनामा ८ करोड ६४ लाख रुपैयाँ खुद नोक्सानी बेहोर्नु परेको छ । साथै फाइनान्सको वितरणयोग्य नाफा ३९ करोड ५६ लाख रुपैयाँ ऋणात्मक छ । फाइनान्सको प्रतिसेयर आम्दानी १२.१९ रुपैयाँ माइनस छ भने खराब कर्जा ६.४८ प्रतिशत रहेको छ । तर, फाइनान्सको सेयर मूल्य ६३३ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

जानकी फाइनान्सले आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा १५.७८ प्रतिशत लाभांश बाँडेको थियो । त्यसपछिका २ वर्ष सेयरधनीहरूको हात रित्तो छ । साथै कम्पनीको वार्षिक साधारण सभा समेत अनियमित छ । २०८० साउन १३ गते सम्पन्न २६औँ वार्षिक साधारण सभाले आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को वित्तीय विवरण पारित गरेको छ । गत वर्षको साधारण सभा हालसम्म आह्वान गरेको छैन । फाइनान्सको ६९ करोड ४ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी र २९ करोड ८६ लाख रुपैयाँ जगेडा कोष रहेको छ । गत चैतसम्म फाइनान्सले १० करोड ८६ लाख रुपैयाँ खुद नोक्सानी बेहोर्नु परेको छ । यस्तै फाइनान्सको प्रतिसेयर आम्दानी २०.९८ रुपैयाँ ऋणात्मक छ भने खराब कर्जा २८.९१ प्रतिशत छ । कम्पनीको सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ६८०.२० रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

समृद्धि फाइनान्सले हालसम्म सेयरधनीहरूलाई प्रतिफल दिएको छैन । जबकी फाइनान्सले २०८० पुस २८ गते २२औँ वार्षिक साधारण सभा सम्पन्न गर्याे । गत चैतसम्म फाइनान्सले ६ करोड ९३ लाख रुपैयाँ खुद नोक्सानी बेहोरेको छ । ५ लाख ३६ हजार रुपैयाँ वितरणयोग्य नाफा ऋणात्मक रहेको यस फाइनान्सको खराब कर्जा १७.२३ प्रतिशत पुगेको छ । फाइनान्सको चुक्ता पुँजी ८१ करोड ८९ लाख रुपैयाँ र जगेडा कोष २६ करोड ५६ लाख रुपैयाँ रहेको छ । खराब वित्तीय अवस्था र २२औं साधारण सभासम्म पनि सेयरधनीहरूले प्रतिफल नपाउँदा लगानीकर्ताहरू भने फाइनान्सको सेयरमा आकर्षित भएर खरिदबिक्री गरिरहेका छन् । कम्पनीको सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ४४९.७० रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

मल्टीपर्पस फाइनान्सले २ वर्षसम्म सेयरधनीहरूको गोजि रित्तो बनाएको छ । आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा फाइनान्सले १३.६८ प्रतिशत लाभांश बाँडेको थियो । त्यसयता कम्पनीले सेयरधनीहरूको खल्ती रित्तो बनाएको हो । कम्पनीको वित्तीय स्थिति र साधारण सभा नियमित छ । कम्पनीको सेयर मूल्य भने प्रतिकित्ता ५१७.५० रुपैयाँ रहेको छ ।

प्रोग्रेशिभ फाइनान्सले आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा ६.३१ लाभांश बाँडेको तथ्याङ्क छ । २६औँ वार्षिक सभा सम्पन्न गर्दा कम्पनीले एक पटक मात्रै प्रतिफल दिएको हो । ८४ करोड ८१ लाख रुपैयाँ चुक्ता पुँजी र १२ करोड ६३ लाख रुपैयाँ जगेडा कोष रहेको छ । गत चैतसम्म फाइनान्सले ५ करोड ४९ लाख रुपैयाँ खुद नोक्सानी बेहोरेको छ भने ४० करोड ४३ लाख रुपैयाँ वितरणयोग्य नाफा ऋणात्मक छ । फाइनान्सको प्रतिसेयर आम्दानी १२.९५ रुपैयाँ रहेको छ भने खराब कर्जा ९.३४ प्रतिशत रहेको छ । तर, कम्पनीको सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ४२१ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

गोर्खाज फाइनान्सले एकपटक मात्रै सेयरधनीहरूलाई प्रतिफल वितरण गरेको छ । कम्पनीले आर्थिक वर्ष २०७१/७२ मा ७ प्रतिशत लाभांश बाँडेको थियो । त्यसअघि र त्यसयता सेयरधनीहरूको हात रित्तो छ । फाइनान्सको साधारण सभा समेत नियमित देखिँदैन । २०८० चैत २ गते सम्पन्न २८ र २९औँ वार्षिक साधारण सभाले आर्थिक वर्ष २०७८/७९ र २०७९/८० को वितत्तीय विवरण पारित गरेको थियो । कम्पनीको चुक्ता पुँजी ८६ करोड ७९ लाख रुपैयाँ र १ अर्ब २ करोड ६० लाख रुपैयाँ जगेडा कोष छ । गत चैतसम्म कम्पनीले ५ करोड ४८ लाख रुपैयाँ खुद नाफा गरेको छ । तर, कम्पनीको वितरणयोग्य नाफा ५९ करोड ४७ लाख रुपैयाँ ऋणात्मक रहेको छ । फाइनान्सको खराब कर्जा १४.५० रुपैयाँ रहेको छ । फाइनान्सको सेयर मूल्य प्रतिकित्ता ७००.१० रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

हिमालयन ८०-२० को नगद लाभांश घोषणा

लिबर्टी माइक्रो लाइफले आइपीओ निष्कासन गर्ने, बिक्री प्रबन्धकमा नेपाल एसबिआई मर्चेण्ट बैंकिङ

संकटमा बैंकको फराकिलो हृदय, अर्बपति बने कन्जुस

गरिमा क्यापिटलले स्टार माइक्रोको आईपीओ निष्काशनको काम गर्ने

३७ अंकले बढ्यो सेयर बजार, चन्द्रागिरि हिल्सको उच्च कारोबार

फाइनान्सबाट ऋण लिने घटे, बैंकबाट किन कर्जा लिन चाहँदैनन् नेपाली ?