काठमाडौं । चिटक्क सजिएको ६ लेनको बाटो । बाटोको दाँयाबाँया बेगनबेली फूलका बोट । सिंगारपटार गरिएकाे आकर्षक सडक । झट्ट हेर्दा गर्दा जो कोहीलाई कुनै विदेशी स्थानको झल्को दिलाउन सक्छ । तर, यो स्थान हाे रुपन्देहीको तिलोत्तमा नगरपालिका ।

विदेशमै भएको अनुभव दिलाउने अन्य थुप्रै त्यस्ता वस्तुहरू छन् यस नगरपालिकामा । हर्न नबजाइन ६ लेनको सडकमा सान्तसँग गुडिरहेका सवारीसाधन, साइकलयात्रीलाई छुट्टै लेन यस्तै, यस्तै  ।

रुपन्देहीको मध्य भागमा २४.८ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको छ तिलोत्तमा नगरपालिका । २०७१ सालमा स्थापित यो नगरको जनसंख्या १ लाख ४९ हजार छ । त्यस्तै, देशकै बढी २.२६ प्रतिशत वार्षिक जनसंख्या वृद्धिदर छ ।

आधारभूत स्वास्थ्य, शिक्षा, वातावरण सुधार, चेतना प्रवाह लगायतका काम नगरपालिकाले नियमित गर्दै आएको छ । यसकै कारण उत्कृष्ट र नमुना पालिकाको रूपमा स्थापित भएको छ तिलोत्तमा ।

देशभरिका २७६ नगरपालिकामध्ये तिलोत्तमाले आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा सहरी सेवा तथा सुशासनको क्षेत्रमा उल्लेख्य सेवा प्रवाह गरेको भन्दै नेपाल नगरपालिका संघले उत्कृष्ट नगरपालिकाका रूपमा सम्मानसमेत गरेको थियो ।

नगरले ‘समृद्ध नगर खुसी नगरबासी’ भन्ने नारालाई मुल मन्त्रकै रूपमा लिएको नगरप्रमुख रामकृष्ण खाँण बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘स्मार्ट सिटीको अवधारणास्वरूप हामीले अप्टिकल फाइबर बिच्छयाएका छौं, त्यस्तै नगरभित्र वाइफाइ पनि फ्री गरेका छौं ।’

याे बालमैत्री घोषित नगरपालिका पनि हो । नगरपालिकाले आधारभूत शिक्षामा आफ्नै पाठ्यक्रम बनाएको छ । नगरप्रमुखको मासिक सुविधाबाट विपन्न विद्यार्थीलाई छात्रवृत्ति दिइन्छ भने पोषण सुधार्न ६ कक्षासम्मका बालबालिकालाई संघले दिने १५ रुपैयाँको खाजामा १० रुपैयाँ थपिन्छ । कक्षा ६ का विद्यार्थीलाई पनि आफ्नै स्रोतबाट दिवा खाजाको व्यवस्था नगरपालिकाले गरेको छ । सरकारले भने कक्षा ५ सम्म मात्र खाजाको व्यवस्था गरेको छ । कक्षा ५ सम्मकाले पाउने खाजाको रकममा पनि प्रतिविद्यार्थी १० रुपैयाँ थपेर २५ रुपैयाँ पुर्‍याइएको छ । तिलोत्तमाका ४२ सामुदायिक विद्यालयमा करिब १८ हजार ५ सय विद्यार्थी छन् ।

नगरपालिकाले फोहोरमैला प्रशोधन, पशु दर्ता, पकेट मेरो पहिलो डस्बिन र विकास निर्माणमा समुदायको बृहत् परिचालनजस्ता थुप्रै कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरेको छ । जसका कारण हरेक नागरिकको मन जित्न सफल भएको खाँण बताउँछन् ।

तिलोत्तमामा सडक संरक्षणको अभावमा निर्माण गरेको वर्ष दिन नबित्दै भत्किएर पुन निर्माण गर्नुपर्ने अवस्थासम्म पुगेका थुप्रै सडकका कथा छन् । तर, यहाँ सडक विभागले बनाएको सडकलाई पनि सिंगारपटार गरेर झनै चिकिट्ट पारिएको छ । ६ लेनको उक्त बाटोलाई दायाँबायाँ फूलका विरुवाहरूले सजाइएको छ । सडक किनारमा फुलेका फूलहरू र शान्तसँग गुडिरहेका सवारीसाधनहरूलाई एकनाशले नियाल्ने हो भने पनि कुनै विदेशभन्दा कम नलाग्ने नगरबासीहरू बताउँछन् ।

पूर्वपश्चिम, सिद्धार्थ राजमार्ग र सहायक मार्गलाई वृक्षारोपण गरेर हरियाली बनाएको तिलोत्तमाका सडकमा बत्तीको पनि व्यवस्था रहेको छ । लगानी सम्मेलनमार्फत ठूला व्यवसायीलाई आकर्षण गरेको तिलोत्तमाले साना तथा मझौला व्यवसायीका लागि औद्योगिक ग्राम बनाइरहको छ ।

नगरपालिकाले एक वडा, एक उत्पादनका लागि पकेट क्षेत्र छुट्याइएको नगरप्रमुख खाँण बताउँछन् । ‘हामीले एक वडा, एक उत्पादनका लागि पकेट क्षेत्र छुट्याएका छौं,’ उनी भन्छन्, ‘किसानलाई दूध उत्पादन, उपकरण खरिद र बीउ खरिदमा समेत नगरले अनुदान दिँदै आएको छ ।’

नगरपालिकाले कृषि उपजको बजारीकरण तथा भण्डारणमा पनि सहयोग गर्ने गरेको उनी बताउँछन् । उनका अनुसार युवाहरूलाई स्वदेशमै केही गर्न प्रोत्साहन गर्ने उद्देश्यले पनि नगरपालिकाले थुप्रै कार्यहरू गरेको छ । नगरले रोजगारी बढाउन वैदेशिक रोजगारीबाट फर्केका र अन्यलाई व्यावसायिक तालिमको व्यवस्था गरेको छ । जसबाट सिप सिकेर आफ्नै गाउँघरमा केही गर्न सक्ने बनाउनलाई तालिमहरूको व्यवस्था गरिएको खाँण बताउँछन् ।

नगरपालिकाले सामुदायिक वन र सार्वजनिक जग्गालाई पनि एकदमै राम्रोसँग व्यवस्थापन गरेकाे उनी बताउँछन् । जसले नगरको आन्तरिक आम्दानी र पर्यापर्यटन बढाएको छ ।

देश संघीयतामा गइसकेपछि स्थानीय तहले स्थानीय सरकारका रूपमा घरदैलोबाटै नागरिकलाई सेवा दिइरहेका छन् । जसमध्ये कपितयले सयौंको भीडमा नागरिकको मन जित्ने गरी काम गरेर आफूलाई नमुनाका रूपमा पनि उभ्याएका छन् । पछाडि परेका पालिकालाई यिनीहरूले हौसला र प्रेरणा थपिदिएका छन् । पालिकाहरू बेथितिको चाङले भरिएका छन् भन्ने भाष्यलाई चिर्ने काम उत्कृष्ट पालिकाले गरेको देख्न सकिन्छ । तिलोत्तमा पनि यीनै भित्रको एक नगरपालिका हो ।

यति मात्रै होइन नगरपालिकाले अन्य पनि थुप्रै सुविधाहरू प्रदान गरेको छ । यस पालिकामा ‘ग’ वर्गका अपांगता भएका व्यक्तिलाई पनि भत्ताको व्यवस्था छ । जबकि संघीय सरकारले क र ख वर्गकालाई मात्र अपांगता परिचयपत्र र भत्ता दिने गर्छ । त्यस्तै, यस नगरपालिका क्षेत्रमा गुट्खासमेत खान पाइँदैन । नगरपालिकाले सरसफाइलाई ध्यानमा राख्दै गुट्खा निषेध गरेको नगरप्रमुख खाँण बताउँछन् ।

जनप्रतिनिधिहरू राजनीतिक प्रतिशोधका कारण विकासका कामहरू नै ठप्प पारेर बसेका उदाहरणहरू पनि थुप्रै छन् । तर, यस नगरपालिकामा भने जनप्रतिनिधिहरूले विकासमा राजनीतिक प्रतिशोध साध्दैनन् । पालिकामा ‘कर्मचारी–जनप्रतिनिधि’ बीचको ‘ट्युनिङ’ मिलेको देखिन्छ । यहाँका जनप्रतिनिधि अघिल्ला पटक ल्याइएका ‘असल’ नीति तथा कार्यक्रमलाई निरन्तरता दिन कत्ति पनि हिच्किचाउँदैनन्  । आफूले ल्याएका योजनालाई निरन्तरता दिएको भन्दै विपक्षी दलका पूर्वजनप्रतिनिधिले पनि प्रशंसा नै गर्ने गरेका छन् । जनप्रतिनिधिको यस्तो व्यवहारबाट बुझ्न सकिन्छ कि उनीहरूमा चुनावका बेला मात्रै राजनीति गरौं तर अरू बेला जनताको सेवा गरौं भन्ने भाव छ ।

तिलोत्तमा पुग्ने जुन कुनै स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिहरू पनि त्यहाँको सिको गरेर फर्किने गरेका छन् । नगरपालिकाले प्रविधिलाई पनि उत्तिकै जोड दिएको खाँण बताउँछन् । पालिकाले अनलाइनबाटै कर तिर्ने सुविधा दिएको छ । जसले गर्दा सेवाग्राहीहरूको समय बचत भएको उनी बताउँछन् ।

नगरपालिकाले सम्पत्ति कर जुनसुकै वडाकाे भए पनि एकै ठाउँमा रकम जम्मा गर्ने सुविधा समेत दिएको छ । यसले थप सहज भएको सेवाग्राहीहरूले बताउने गरेका छन् । नगरपालिकाले अनलाइन कर तिर्ने विषयमा  प्रत्येक वडामा तालिम नै चलाएको थियो । नगरपालिका प्रत्येक वडाकाे १ हजार ९ सय २३ टोलमा नै पुगेर तालिम प्रदान गरिएको उनले बताए ।

नगर बासीले विद्युत्, खानेपानी लगायतका बिल पनि अनलाइनबाट नै तिर्ने गरेका छन् । तिलोत्तमा नगरपालिकाले  अनलाइन  विलिङसँगै सामुदायिक विद्यालयहरूका एप पनि सञ्चालनमा ल्याएको छ । जुन एपको माध्यमबाट अभिभावकले बालबच्चा घरबाट विद्यालयसम्म पुगेको र शिक्षकले विद्यार्थी घरसम्म पुगेको थाहा पाउन सक्नेछन् । त्यस्तै, विद्यालयको बस कति बेला आउँछ वा फर्किन्छ, विद्यालयको जानकारी, सूचना, विद्यालयमा हुने समयका गतिविधि आदि समावेश गरिएको उनी बताउँछन् ।

तिलोत्तमा नगरपालिकाले सामाजिक सञ्जालको प्रयोग पनि व्यापक रूपमा गरेको छ । सञ्जालको प्रयोग गरेको सेवाग्राही तथा सर्वसाधारणमा महत्वपूर्ण सूचना तथा जानकारीहरू प्रदान गर्ने गरेको छ । त्यसका लागि नगरपालिकाले फेसबुक, ट्वीटर, युट्युब जस्ता माध्यमको प्रयोग गरेकाे छ । यसमा कार्यालयका विभिन्न गतिविधिसँगै सूचनाहरू समेत राख्ने गरेको नगरपालिकाले जनाएको छ ।

सामाजिक सञ्जाल प्रयोग नगरपालिकाले कोरोनाको समयमा प्रभावकारि ढंगले सञ्चालन गरेको थियो ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

ब्रोकर एसोसिएसनको अध्यक्षका लागि सागर ढकालको उम्मेदवारी घोषणा, यस्ता छन् प्रतिबद्धता

नेपाल चीन बिजनेस समिट : क्रेडिट रेटिङपछि ढुक्क भएर लगानी गर्ने वातावरण तयार

नेप्सेमा १ कराेड ८० लाख कित्ता सेयर सूचीकृत

माथिल्लो तामाकोशीबाट पुस १० भित्र विद्युत् उत्पादन गर्ने तालिका तय

राष्ट्रिय जीवन बिमा कम्पनीले लेखापरीक्षण नगरेकोमा अर्थमन्त्री पौडेलको तीव्र असन्तुष्ट

टोकियोमा सरकारी कर्मचारीका लागि हप्तामा ३ दिन बिदा दिने प्रस्ताव