बढी कर संकलन हुने क्षेत्र मध्ये अटोमोवाईल क्षेत्र पर्छ । बढी कर तिर्ने अटोमोवाइल व्यवसायीहरु संस्था भएकोले, तपाईहरुलाई सम्मान गर्नु पर्छ भनेर म नाडाको यस वार्षिक साधारणसभामा सहभागि हुन आएको हुँ ।

अटोमोवाइल व्यवसायी करै घटाउने कुरा गर्नुहुन्छ भनेर मेरो मन्त्रालयको सचिवहरु त आउदै आउनु भएन । म पहिलो चोटी तपाईहरुको कार्यक्रममा आए । कुरा त्यही रहेछ भन्ने बुझेँ ।

म आटोमोबाइलको आयातालाई बढो ध्यानपूर्वक हेर्छु । कुन साल कति सवारी आयात भए, कुन सालदेखि कुन साल दोब्बर आयात भयो भनेर तथ्याङ्क राख्ने र केलाउने गरेको छु ।

अनि अटोमोबाइल किन्नेहरुको कसको क्षमता कहाँबाट बढ्यो, त्यो पनि हिसाब राख्ने गर्छु । त्यस्तै अटोमोबाइल मोबिलिटीको लागि वा सोखको लागि हो भनेर पनि अर्थशास्त्रीय दृष्टिकोणको हेर्छु, विश्लेषण गर्छु । कति सीसीको, कति सिलिण्डरको, कति क्षमताको, कति ध्वनी निकाल्ने, कति ननिकाल्ने, कति प्रदुषण गर्ने, कति नगर्ने, सवारी साधान पनि प्रकार–प्रकारका हुने भए । खुला आयात नीतिको लाभ लिएर नचाहिने चिजहरु पनि हामी त्यही द्वारबाट प्रवेश गराउछौं ।

मूलतः यातायातको साधन उत्पादनसँगै जोडिने हो । यसमा कुनै शंका छैन । तर हामी आफै कति उत्पादनसँग जोडिएका छौं । मैले किनेको सवारी साधनले म कारखानासम्म जान पाउनुपर्दछ । मेरो कारखानाबाट बजारिकरण गर्न पाउनु पर्दछ । उत्पादनलाई निर्यात गर्ने बिन्दुसम्म जान पाउनुपर्दछ ।

कुनै चिज उत्पादन प्रयोगको हिसाबले हुन्छ । आफैमा त्यो उत्पादक अनुत्पादक हुँदैन । प्रयोग कसरी गर्छौ । मानौं तपाईको हातमा भएको मोबाइल ग्याम खेल्दा पनि भयो, विजनेशमा लाउदा पनि भयो, मार्केट इन्फर्मेशन लिदा पनि भयो, प्रविधिको लागि प्रयोग गर्दा पनि भयो । यो हेर्दा खेरी विलासी जस्तो देखिन्छ । तर यो तपाईको उत्पादनसँग जोडिएको पनि हुन्छ । के खायौ ? भनेरै लामो समयसम्म गफ मात्रै गरिराखेको पनि हुनसक्छ ।

त्यसो हुनाले हामीले भन्ने के हो भने हामी सबैले आयात गर्ने वस्तुलाई उत्पादनसँग जोड्न सकौं । निर्यात बढाउन सकौं । आयात प्रतिस्थापन गर्न सकौं र मुलुकलाई अघि बढाउनलाई एउटा आधार बनाउन सकौं भन्ने नै हो ।

मैले पहिले आदिकवि भानुभक्तको श्लोक पढेको थिए कान्तिपुरको बारेमा । त्यहाँ भनिए अनुसार काठमाडौंको ७ फुटको सडकमा ९ फुटको बस दगुड्छ । कवितामा केही अतिरन्जि गरिएको होला । तर कुरो के हो भने सडक साँगुरा छन् । गाडी ठूला भए । गाडीको संख्या कम छन् । गाडी चढ्ने बढी भए ।

हामीले दुईटा काम गर्नुछ । पहिलो, सवारी साधनको संख्या, आकार सबै बढाउनु पर्छ । दोस्रो, सडकको आकार पनि बढाउनुपर्छ । अब सडकको आकार यसै बढ्दैन पैसा लाग्छ । सरकारले राजस्व उठाउनु पर्छ । अनि सडकमा जे कुद्ने हो त्यसैबाट ट्याक्स उठाउनुपर्छ । मोटर चढ्नेसँग पैसा नउठाएर किसानसँग पैसा उठाउने र सडक बनाउने भन्ने कुरा हुन सक्दैन । जो सवारी साधन चढ्छ । उसले कर तिर्नु पर्यो । त्यहि पैसाबाट सडक चौडा गर्ने काम सरकारको हो ।

त्यो राजस्वलाई सरकारले दुरुपयोग गरेको अवस्थामा तपाईहरुले औला ठढ्याउने हो । राजस्व दुरुपयोग भयो भने तपाईहरुले प्रश्न गर्नुहोस् ।
तपाईहरु कर तिर्नुहोस् । तपाईहरुले तिरेको करको हामी राम्ररी सदुपयोग गर्छौ । नयाँ सडक, सडक विस्तार गर्ने काम हामी गर्छौ । धेरै भन्दा धेरै नागरिकले गाडी किन्न सक्ने गरि आर्थिक गतिविधि माथि लैजान्छौं । त्यसमा तपाईहरुको व्यवसाय पनि बढ्छ, देशको विकास पनि हुन्छ । यसमा वीन–वीनको कुरा छ ।

तपाईहरुले तिरेको राजस्वलाई हामीले राम्रो काममा उपयोग गर्न सक्नुपर्छ । त्यो हाम्रो प्रयास छ । तपाइहरु ढुक्क हुनुहोस् । तपाईहरुले तिरेको राजस्व हामी दुरुपयोग हुन दिदैनौं ।

दोस्रो कुरा हामी अहिले केही दिगो विकासका मोडलहरुको कुरा गर्दैछौं । दिगो विकासका कुरा गर्ने वित्तिकै उपभोग र उत्पादन प्रणालीमा पनि दिगो विकासका अबधारणा ल्याउनु पर्छ । वातावरणीय रुपमा उत्पादनको साधनहरुलाई प्रयोग गर्ने रुपमा, समाजको रुपमा तिनीहरु टिकाउ हुन् ।

अर्को हामी सुरक्षित सहर, सुरक्षित बस्ती, सुरक्षित आवागमनको कुरा गर्छौ, सहरी यातायात सुरक्षित भएन भने हाम्रो दिगो विकास लक्ष्य पनि प्राप्त हुदैन । त्यो हुनाले सुरक्षित सहरी यातायात, सुरक्षित सवारी साधनहरु र ती सुरक्षीत सवारी साधनहरु पनि वातावरण नविगार्ने किसिमको हुनु पर्दछ भन्ने हाम्रो मान्यता छ ।

त्यसो भएर हामीले सार्वजनिक ठूला सवारीका साधनहरुलाई विद्युतिय प्रणालीमा लैजाने भनेर काम शुरु गरिसकेका छौं । सार्वजनिक सवारीका ठूला साधनहरु भयो भने सडकको कन्जक्सन पनि कम हुने र विद्युतिय भयो भने प्रदुषण पनि कम हुनेछ । त्यो प्रयासमा यहाँहरुले हामीलाई साथ दिनुहोला । किनभने तपाईहरुले आयात गर्ने ठूला सवारीका साधन, अटोमोबाइलहरुले नै हाम्रो उद्देश्यहरु पूरा गर्नलाई सहयोग पुर्याउछ । त्यसको लागि सरकारले के–कस्तो सहकार्य गर्नु सक्छ, त्यो गर्न हामी तयार छौं ।

हामीसँग यतिधेरै अटोमोबाइलको माग छ । मुलुकमै इन्डस्ट्रि बनाउ अथवा केही चिज नेपालभित्र पनि उत्पादन गरौं । त्यसको लागि ठूलै औद्योसगक अथवा विशेष अर्थिक क्षेत्र चाहिन्छ भने त्यस्को पनि व्यवस्था गरौं भनेर हामीले ठूलठूला औद्योगिक तथा विशेष अर्थिक क्षेत्रहरुका परिकल्पना पनि गरेका छौं ।

अब प्रदर्शनी कक्षको मात्र होइन, उत्पादन कक्षको पनि कुरा गर्न थाल्यौं । हामीहरु डिलर्स मात्र नभएर एसेम्ब्लर्स पनि हौं । काँही काँही भ्यालु चेन्जको लागि कुनै–कुनै पार्टपूर्जाहरु हामीले पनि उत्पादन गर्न सकौं । तपाईहरुलाई उद्योगसँग पनि जोड्न पायौं भने हामी धेरै खुसी हुन्छौं । तपाईहरुको त्यस्तो उद्देश्यले पनि आइदिनुभयो भने हामी खुसी हुन्छौं र सहकार्य गर्न हामी तयार हुन्छौं ।

एक हातले तालि काँही पनि बज्दैन । तपाईहरु इमान्दर भइन्जेल नेपाल सरकारका कर्मचारीहरुले बेइमानी गर्ने ठाँउ नै हुदैन । अथवा नेपाल सरकारका कर्मचारी इमान्दार भइन्जेल तपाईहरुलाई बेइमान गर्ने पनि ठाँउ हुदैन ।

त्यसैले मेरो प्रयास के हो भने हामी सदाचारमा रहन्छौं । अर्थमन्त्रालय मातहतमा तपाईहरुलाई कसैले दस्तुरी मागेको, कसैले केही मोलाइहिज्जा गर्न खोजेको गुनासो छ भने हाम्रो हटलाईनको व्यवस्था छ । सिधै इलेक्ट्रोनिक मेलमा राख्न सक्नुहुन्छ । अर्थमन्त्रालयको वेवसाईटमा त्यस्तो एउटा पेज छ जहाँ तपाईले इलेक्ट्रोनिकली कम्प्लेन पनि राख्नुसक्नुहुन्छ । फिजिकल कम्प्लेन पनि मन्त्रालयमा पठाउन सक्नुहुन्छ । फोन नम्बरमार्फत पनि सम्पर्क गर्नुसक्नुहुनेछ । हाम्रो मन्त्रालयदेखि केही दिनमा पाउनुहुनेछ ।

त्यसो भएर हामीले तपाईहरुसँग सदाचारीताको अपेक्षा गरेका छौं । साथै हामी पनि त्यसमा बस्ने प्रतिवद्धता जाहेर गर्दछु ।

एउटा अर्को विषय छ । खुला सीमाना छ । अनि सवारी साधनहरुको आवगमन हुन्छ । कोही आएका फर्किदै फर्किदैन । कोही गएका फर्किदैनन् । कहिले भन्सार विन्दुभन्दा अर्को विन्दुबाट आउछ । नजानेको मान्छेले किन्छ । किनिसकेपछि पक्राउ पर्छ । उसले भन्छ ‘मैले त यहीँको सवारी साधन भनेर किने मलाई प्रहरीले पक्रर्यो भन्छ’ गुनासो गर्छ ।

यसको लागि हामीले हाम्रो खरिदकर्ताहरुलाई चेतना जगाउनु पर्ने काम छ भने, अर्को हामीले सीमा नियन्त्रण पनि त्यतिकै गर्र्नुछ । सीमा व्यवस्थित गर्नुको लागि र अस्वस्थ्य प्रतिस्पर्धा नहोस् भन्नका लागि त्यो काम हामीले गर्नुछ । हामीले सीमा सुरक्षा, व्यवस्थापन र भन्सार व्यवस्थापनलाई अलि कडाइका साथ अघि बढाउन खोजेका छौं ।

भन्सार वा अरु करका दरहरु मुलुकअनुसारको हुन्छ । चेम्बरका उपाध्यक्ष राजेन्द्र मल्लले नेपालमा भन्दा भुटानमा मोटरमा लाग्ने कर कम छ, गाडी सस्तो छ भन्नुभयो । मैले भुटानमा काम गरेको हुनाले मलाई थाहा छ । भुटानको अर्थतन्त्र बिगार्ने अटोमोबाइल नै भएको छ । मैले त्यहाँ काम गर्दा भुटानको राजधानी थिम्पुमा कुनै समय ट्राफिक नै थिएन । ट्राफिक र ट्राफिक लाइट नभएको कुनै देशको राजधानी भन्न पर्दा थिम्पुलाई भनिन्थ्यो ।

अहिले ट्राफिक जाम हुन्छ । गाडीको आयात बढ्दा भुटानको ब्यलेन्स अफ पेमेन्टको समस्या आएको छ । आयात गरेको सामानको भुक्तानी गर्न पैसा भुटान अहिले अप्ठ्यारो स्थितिमा परेको छ । मुलुकका आकारअनुसार यस्ता कुराहरु हुन्छन् । सिंगापुरका कथाहरु पनि तपाईहरुलाई थाहा भएकै हो ।

मैले यो भनेर हामी गाडीको आयातलाई कुन्ठीत गर्नुपर्छ, रोक्नुपर्छ भनिराखेको छैन । मुलुकको विकासको आवश्यकता, व्यावसायिक सम्भावना र मान्छेको मोभीलीटीलाई व्यवस्थित गर्ने क्रममा अर्थतन्त्रको विकास सँगसँगै यसलाई अघि बढाउनु पर्दछ । निरपेक्ष ढङ्गले कुनै सेक्टर मात्रै अघि बढ्न सक्दैन ।

मुख्य कुरो नेपालीहरुको आम्दानी सृजना गर्ने अवस्था सृजना गर्न सक्यौं भने त्यो आम्दानीले कर पनि तिर्नु हुन्छ, गाडी पनि किन्नु हुन्छ । तपाईहरुले तिरेको करले हामी सडक बनाउछौं । तपाईहरु गाडी बिक्री पनि बढ्छ ।

अहिलेनै काठमाडौंको ट्राफिक हेर्नुभयो भने तपाईहरु आफैलाई एक किसिमले महशुस हुँदो हो नि कति गाडी बेचिएछ भनेर । भलै त्यो पनि सरकारकै कारणले हो । हामीले आयात गर्न छोडेकै छौं । तपाईहरुले व्यवसाय गरिरहनु भएको छ । त्यही कारण भएर । तर हाम्रो सडक विस्तारको योजना त्यसअनुरुप हुन सकेन । व्यवसायीहरु पनि काठमाडौं केन्द्रित भए ।

अब संघीयता कार्यान्वयनसँगै अलिकति केही हाम्रा क्रियाकलापहरु, राजनैतिक शक्ति वाँडफाँड क्षेत्रहरु केही विकेन्द्रीकृत भएका छन् । तर पनि कतिपय ठाँउमा यो समस्या छ । त्यसो भएको हुनाले हामीले काठमाडौं उपत्यकाभित्रको सवारी व्यवस्थापनमा तपाईहरुको सहयोगले केही कामहरु गर्नुपर्नेछ ।

सार्वजनिक यातायातको क्षेत्र बढाउने, हाम्रो अटोमोबाइलको क्षेत्रलाई कसरी व्यवस्थित गर्ने ? हामीले ल्याउने सवारी साधनहरु कस्तो प्रकृति, मोडेलको हुने, कुनलाई विलासीताको भन्ने ? कुनलाई आवश्यकताको भन्ने यसको पनि परिभाषा त होला नि ? वहस गरौं ।

२५/२६ सय देखि ३/४ हजार सीसीको पनि बाइक हुन्छ भन्ने सुनेको छु । त्यो के होला ? त्यसो हुनाले राज्यले विचार गर्नु पर्ने पक्ष हुन्छ । तपाईहरुले पनि बिचार गर्नु पर्ने हुन्छ । व्यवसायी जवाफदेहीता तपाईहरुको छ । तर त्यो व्यवसायिक जवाफदेहीता भित्रनै व्यवसाय गरेर तपाईहरुको संरक्षण, तपाईहरुको व्यवसायलाई संरक्षण गरिदिने र त्यसको आधारबाट राज्यले राजस्व लिएर देश विकास गर्ने हाम्रो जवाफदेहीता हुन्छ ।

त्यसैले हामी सहकार्यता गरौं । निजी क्षेत्रसँग यो सरकार धेरै नजिकमा रहेर काम गर्न चाहन्छ । चाहे उद्योग, व्यापार वा कुनै क्षेत्रमा होस् कोही पनि दुविधामा पर्नु हुदैन । हामी हाम्रो नीतिहरुलाई पछाडि फर्काउने पक्षमा छैनौं । तर जहाँ सुधार आवश्यक छ । जहाँ परिमार्जन आवश्यक छ । त्यो हामीले गर्नैपर्छ ।

किनभने हामीले रोजेको बाटो सबै नेपालीहरु सुखी हुन् । सबै नेपालीहरु समृद्ध होऊन् । कुनै एउटा वर्ग व्यक्ति मात्र धनी भएर मुलुक धनी हुदैन । हामी सबै धनी भयौं भने मुलुक धनी हुन्छ भन्ने हाम्रो सिद्धान्त हो । त्यसकै आधारबाट हामी अघि बढ्न चाहन्छौं ।

(नाडा अटोमोवाईल्स डिलर्स एशोसिएशन अफ नेपालको ४१ औं वार्षिक साधारणसभामा अर्थमन्त्री खतिवडाले व्यक्त गरेको विचार)

सम्बन्धित शिषर्कहरु

घरजग्गा कारोबारमा मन्दी र अवान्छित कार्यले समस्यामा पर्याैं, छिट्टै कारवाही फुकुवा हुन्छ

नेपालले ३० मिलियन टन कार्बन बेच्ने, के हो कार्बन व्यापार ?

३ विकास बैंक र २ फाइनान्सलाई शीघ्र सुधारात्मक कारबाही, समस्या बढ्दा राष्ट्र बैंक चिन्तित

निर्जीवन बीमाको व्यापार १४ अर्ब बढी, शीर्षस्थानमा सलिको, तेस्रो स्थानमा झर्‍यो शिखर

वर्ल्डलिङ्कमा फिनफण्डको करिब डेढ अर्ब लगानी, फाइबर नेटवर्क बिस्तार गर्न प्रयोग गरिने

ट्रम्पले क्यानडामाथि ट्यारिफ लगाए इन्धनको मूल्य बढ्ने आशंका