साँघुरो किनारमा फराकिलो जीवनः दृष्टिविहिनका सडक गाथा

२०७४ पुष १० गते ११:०३ गीता सूनूवार/रोजिना राई

काठमाडौं । काठमाडौंको अस्तव्यस्त सडक र मानिसहरुको भीडभाडमा दृष्टिविहिनहरु तिनै सडकका किनारमा गीत गाएर जिविकोपार्जन गरिरहेका छन् । यस्ता दृष्टिविहिनहरु देशका विभिन्न क्षेत्रबाट काठमाडौंका सडक पेटिमा जिउनका लागि संघर्ष गर्दैछन् । उनीहरुले चिसो मौसम, धूँवा, धुलो नभनी दिनभरी सडकका पेटिमा गीत गाएर आफ्ना परिवार पालिरहेका छन् । यसरी गाउनु उनीहरुको आम्दानीको मूख्य स्रोत नै बनेको छ । सडक किनारामा गीत गाएर उनीहरुले दैनिक ५ सयसम्म आम्दानी गरिरहेका छन् ।

नुवाकोटकी दृष्टिविहिन निर्मला गूरुङको दैनिक सडक किानारामै गीत गाएर बित्छ । २ सन्तानकी आमा निर्मलाका श्रीमान पनि दृष्टिविहिन नै छन् । चार सदस्यीय उनीहरुको परिवार सडक किनारमा गीत गाएरै पालिएको छ । उनीहरु बिहान ९ बजेट रत्नपार्क आसपासका सडक किनारामा गीत गाउन आइपुग्छन र साँझपख कपन फर्कन्छन् । यो जोडीका २ सन्तानमध्ये एउटा छोरा पनि दृष्टिविहिन नै छन्, उनी हिड्न र बोल्न समेत सक्दैनन । “आफ्नै परिवार र आफन्तको साथ नपाएपछि जिउने बाटो खोज्दै काठमाडौँका सडकमा गीत गाउन आईपुगेका हौं, हाम्रो साहारा अब यहि बाटो हो’ निर्मला गुरुङले भनिन् ।

अर्का एक दृष्टिविहिन प्रकाश थापाको दैनिकी पनि सडक किनारामा गीत गाएरै बित्छ । उनी भन्छन– “यो सडक हाम्रो जीउने साहारा हो, यहिँ गीत गाएर नै परिवार पाल्दै छु ।” उनको साथमा अपाङ्ग श्रीमति र छ महिनाको सन्तान पनि छ । स्थायी घर सुर्खेत भएका थापा आफ्नो परिवारको ह्येय भाव सहन नसकेर काठमाडौं प्रवेश गरेको बताउँछन् । ‘परिवारले बोझका रुपमा लिएपछि आफैं जीउने संकल्प गरेर काठमाडौं आएँ, यहि सडकले मेरो जीवन धानिरहेको छ’, थापाले सुनाए ।

विगत २ बर्षदेखि रत्नपार्क आसपासमा गीत गाएरै बितिरहेको छ । २ संघर्षको २ बर्षे विगत सम्झँदै उनी भन्छन–“काठमाडौं आएर सडकका पेटिमा बसी गीत गाउन थालेको २ वर्ष भयो । गीत गाएर रमाउछु, गीत गाएर नै दुई छाक परिवारलाई खुवाउछु, हाम्रो गीत सुनेर दयालुहरुले केहि रकम दिन्छन, त्यहि हो हाम्रो आम्दानी ।’ यी त केबल प्रतिनिधी पात्र मात्रै हुन् । उनीहरु जस्ता दर्जन भन्दा बढि दृष्टि विहिनहरुको दैनिकी साँघुरा सडक किनारले धानिरहेको छ । यी साघुँरा किनारमा ती दृष्टिविहिनहरुले जीवन जिउने फराकिलो आधार भेटिरहेका छन् । जीवन आफैं संघर्षको पर्याय हो । संसारमा आइपर्ने सबै मोडहरुसँग संघर्ष गर्ने प्रतिज्ञा हो मानिसको जन्म । यी दृष्टिविहिनहरुको जीवन संघर्षलाई हेर्ने जो कोहीले उर्जा प्राप्त गर्छ ।

राज्यले आरक्षण, सामाजिक सुरक्षा लगायतका नीति मार्फत सबै नागरिकलाई समान बनाउने अभियान थालेको लामो समय भैसकेको छ । असक्त तथा फरक क्षमता भएका यस्ता नागरिकको जीवन रक्षा र सर्वाङगीण विकासका लागि ठोस कार्यक्रमको आवश्यकता छ ।-प्रशिक्षार्थी

साँघुरो किनारमा फराकिलो जीवनः दृष्टिविहिनका सडक गाथा