आफ्नो मोबाइल वा डिभाइसलाई ह्याकिङबाट कसरी जोगाउने ?

२०७९ असोज ३ गते १०:५६ विकासन्युज

एजेन्सी । डिजिटल संसारमा ह्याकिङका घटनाहरू अहिले सामान्य भइसकेका छन्। हरेक दिन हामी अनलाइन ह्याकिङ र यससँग सम्बन्धित समाचारहरू दैनिक रुपमा पढिरहेका हुन्छौं । विश्वभरका ५ अर्ब मानिसले इन्टरनेट प्रयोग गर्ने भएकाले ह्याक हुन सक्ने उपकरण फेला पार्नु सजिलो काम होइन। त्यसोभए ह्याकरहरूले कसरी थाहा पाउने कि तपाईंको फोन ह्याक हुन सक्छ सक्दैन भन्ने कुरा ? कसरी ह्याकरहरूले यति धेरै इन्टरनेट प्रयोगकर्ताहरू बीच आफ्नो शिकार छनौट गर्छन् ? यदि तपाईं पनि ह्याकिङ प्रक्रिया जान्न चाहनुहुन्छ भने यो रिपोर्ट तपाईंको लागि हो। यस रिपोर्टमा, हामी तपाईंलाई ह्याकिङसँग सम्बन्धित केही रोचक कुराहरू बताउनेछौं, जसले तपाईंलाई जानकारीका साथसाथै भविष्यमा अनलाइन ह्याकिङबाट जोगाउनेछ।

ह्याकरहरूले कमजोर उपकरणहरू कसरी फेला पार्छन् ?
सिस्कोको २०२२ को रिपोर्ट अनुसार विश्वभर ५ अर्ब मानिसले इन्टरनेट प्रयोग गर्छन्। पछिल्लो अनुमान अनुसार सन् २०२३ सम्म २९ अर्ब यन्त्रहरू (ल्यापटप, ट्याब्लेट, स्मार्टफोन, घडी आदि) इन्टरनेट सर्भरमा जोडिएर काम गरिरहेका छन् । यो संख्या विश्वको जनसंख्याको तीन गुणा बढी हो। अर्थात्, औसत व्यक्तिले चारवटा यन्त्रहरू प्रयोग गर्नेछन्। यी उपकरणहरूको आफ्नै छुट्टै आइपी एड्रेस हुन्छ । अर्थात्, आइपी एड्रेसको सहायताले इन्टरनेट अफ थिंक्स सर्च इन्जिन प्रयोग गरेर उपकरणको बारेमा धेरै जानकारी प्राप्त गर्न सकिन्छ ।

इन्टरनेट अफ थिंक्स सर्च इन्जिन
इन्टरनेट अफ थिंग्स एउटा यस्तो प्रविधि हो जसद्वारा नेटवर्किङ मार्फत धेरै ग्याजेटहरू एकसाथ जोड्न सकिन्छ। यसमा, सबै ग्याजेटहरू एकसाथ जडान हुन्छन् र एकअर्कासँग डाटा आदान प्रदान गर्ने काम गरिन्छ । जसले सबै उपकरणहरूलाई एकठाउँमा एकीकृत गर्न मद्दत गर्छ । विशेष खोज इन्जिनहरू जस्तै र्यापिड सेभेन र ‘मिटरे’ ले जोखिमपूर्ण उपकरणहरु ट्रयाक गर्दछन् । जुम आई र सुढान एप्लिकेसनले सर्च इन्जिनहरूको प्रयोग गरेर, ह्याकरहरूले इन्टरनेट, जियोलोकेशन, पोर्ट, अपरेटिङ सिस्टम, सेवा, होस्ट र आईपी एड्रेसहरुमा जडान भएका उपकरणहरू पनि फेला पार्न सक्छन्। तिनीहरूले सिस्टममार्फत सम्बन्धित डिभाइसमा पहिल्यै कसरी लगइन गरिएको छ भनेर समेत जाँच गर्न सक्छन् । पहिले लगइन गर्दाको पासवर्ड प्रयोग गरिएको वा नगरिएको भनेर पनि थाहा पाउन सक्छन् । यी सबै उपकरणहरूबाट डाटा संयोजन गर्नाले ह्याकरहरूलाई इन्टरनेटमा कमजोर उपकरणहरू फेला पार्न र सबैभन्दा प्रभावकारी आक्रमणहरूको योजना बनाउन मद्दत गर्दछ।

स्पेयर फिसिङ
ह्याकरहरूले प्रायः इन्टरनेटमा धेरै रुची भएका प्रयोगकर्ताहरू फेला पार्न अतिरिक्त फिसिङ प्रयोग गर्छन्। जसले जानीजानी जोखिममा रुची राख्छन उनीहरुलाई ह्याकरहरुले बढी टार्गेट गर्ने गर्दछन् । को टार्गेटमा परेको छ भन्ने विषय थाहा पाउन हप्ता वा महिना दिन पनि लाग्न सक्छ । ह्याकरहरुले स्पीयर फिसिङ त्यतिबेला शुरु गर्छन जब सम्बन्धित व्यक्तिको बारेमा पर्याप्त जानकारी प्राप्त गरिसकेका हुन्छन् । ह्याकरले त्यसपछि मालवेयर होस्टिंग लिङ्क वा इमेल पठाउन सक्छन् । यस्तो लिङ्कमा क्लिक गर्दा वा त्यस्तो फाइल डाउनलोड गर्दा उपकरणमा मालवेयर ल्याउँछ र ह्याकरहरूले त्यो उपकरणलाई आफ्नो नियन्त्रणमा लिने गर्दछन् ।

ब्लुटुथ ह्याकिंग
ब्लुज्याकिङ, ब्लुस्नार्फिङ र ब्लुबगिङ जस्ता ब्लुटुथ ह्याकिङ प्रविधिहरूले ह्याकरहरूलाई ब्लुटुथ जडान भएको यन्त्रहरुको कमजोरी पत्ता लगायर डाटा ह्याकिङ गर्न सहयोग पुर्याउँछ । यद्यपि, अधिकांश ह्याकरहरूले ब्लुटुथ ह्याकिङको सट्टा मालवेयर इन्स्टल गरेर ह्याकिङ गर्न रुचाउँछन् किनभने ब्लुटुथ बन्द गरेर ब्लुटुथ ह्याकिङ रोक्न सकिन्छ ।

यदि सम्बन्धित यन्त्रको व्यक्तिले ब्लुटुथ अफ गर्यो भने, ह्याकिङ प्रक्रिया रोकिन पुग्छ । कसैको परिवारमा ठूलो संख्यामा वायरलेस उपकरणहरू (जस्तै हेडफोन, स्मार्टवाच, स्मार्टफोन र ल्यापटपहरू) छन् र त्यहाँ ब्लुटुथ खुला छोडिएको छ भने त्यहाँ ह्याकिङ हुने अधिक सम्भावना रहन्छ ।

ह्याकिङबाट कसरी सुरक्षित रहने ?
ह्याकिङबाट बच्नको लागि ब्राउजिङ गर्दा भर्चुअल निजी नेटवर्क (भिपिएन) को प्रयोग गर्न सकिन्छ। कम्प्युटर संसारमा भिपिएनले डिभाइसको आइपी एड्रेस र इन्टरनेट गतिविधिहरू लुकाएर राख्छ, ताकि व्यक्तिगत गोप्य विवरण सुरक्षित रहोस । भिपिएन मार्फत ब्राउज गर्नु भनेको सुरुङ मार्फत गाडी चलाउनु जस्तै हो। इन्टरनेट ब्राउज गर्दा एचटिटिपिएस इन्क्रिप्सन भएका वेबसाइटहरू मात्र प्रयोग गर्नु सुरक्षित मानिन्छ । यी वेबसाइटहरू सुरक्षित हुन्छन् र जसले व्यक्तिगत डाटा गोप्य राख्छन्। साथै, अज्ञात लिङ्कहरूमा क्लिक गर्नबाट जोगिन र आफ्नो मोबाइल र ल्यापटपको लागि इन्क्रिप्सन सेटअप बारे जान्न जरुरी हुन्छ ।

आफ्नो मोबाइल वा डिभाइसलाई ह्याकिङबाट कसरी जोगाउने ?