काठमाडौं । विश्वमा औषधी उद्योगले आफ्नो उत्पादन बढाउँदै मनग्य आम्दानी गरिरहेका छन् । विभिन्न क्षेत्रमा औषधी, खोप उत्पादन गर्दै आएका विश्वका १० वटा कम्पनीले क्यान्सर, इम्युनोलजी, र खोपहरूमा नवीनतम् उपचारहरू गरिरहेका छन् ।

लगानी र उच्च माग भएको क्षेत्रमा ध्यान केन्द्रित गरेर विश्व बजारमा अग्रणी रहेका १० वटा औषधी उद्योगकाे विषयमा यहाँ चर्चा गरिएकाे छ ।

१. फाइजर

फाइजर विश्वका सबैभन्दा ठूलो फार्मास्युटिकल कम्पनीहरूमध्ये एक हो । यसले विभिन्न औषधी र खोपहरूको विकास र उत्पादन गरिरहेको छ । अमेरिकाको न्यूयोर्क सहरमा मुख्यालय रहेको यो कम्पनीले अनकोलोजी, इम्यूनोलोजी, कार्डियोलोजी, एन्डोक्रोनोलोजी र खोपहरू जस्ता विभिन्न अवस्थाहरूको लागि उपचारहरू प्रदान गर्ने मजबुत पोर्टफोलियो बनाएको छ ।

सन् २०२३ मा फाइजरले निकै महत्त्वपूर्ण आम्दानी गरेको छ । जसको प्रमुख कारण काभिड-१९ को खोप कमिर्नाटी र एण्टीभाइरल उपचार प्याक्सलोभिड हो । यी उत्पादनहरूले महामारीको समयमा कम्पनीको वित्तीय सफलतामा महत्त्वपूर्ण योगदान गरेका थिए । फाइजरले जीन थेरापी र अनकोलोजी जस्ता क्षेत्रमा नवप्रवर्तनमा ध्यान केन्द्रित गर्दै आफ्नो पाइपलाइनलाई विस्तार गर्ने प्रयास गरिरहेको छ । यसले सन् २०२३ मा लगभग ५८.५ अर्ब अमेरिकन डलरको आम्दानी गरेको छ । जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ४२ प्रतिशत कम भए पनि अन्यकाे तुलनामा बढी हाे । यो गिरावट मुख्यतया कोभिड १९ खोप एण्टीभाइरल औषधी प्याक्सलोभिड बिक्रीमा कमीका कारण हो, जसको माग महामारीको चरम समयमा स्थिर भएको छ ।

आम्दानीमा गिरावटका बावजुद फाइजरले अनुसन्धान र विकासमा लगानी जारी राखेको छ । फाइजरले भविष्यको वृद्धिका लागि नयाँ मार्ग खोल्न काम गरिरहेको छ । सन् २०२४ र त्यसपछि लागि मजबुत आधार तयार गर्दैछ । सन् २०२३ मा फुड एन्ड ड्रग्स एड्मिनिस्ट्रेसन (एफडीए)ले नयाँ आणविक इकाईहरूको स्वीकृति दिएको छ । जसले आगामी वर्षहरूमा फाइजरको पोर्टफोलियोमा महत्त्वपूर्ण वृद्धि गर्ने अपेक्षा छ।

२. जोन्सन एण्ड जोन्सन

जोन्सन एण्ड जोन्सन वैश्विक सबैभन्दा दोस्रो ठूलो स्वास्थ्य सेवा कम्पनी हो । यसलाई सामान्यतया जे एण्ड जे पनि भनिन्छ । यो कम्पनी अहिले एब्भी कम्पनीलाई उछिनेर दोस्रो स्थानमा पुगेको छ । न्यू जर्सीमा मुख्यालय रहेको यो कम्पनीले फार्मास्युटिकल, चिकित्सा उपकरण र उपभोक्ता स्वास्थ्य उत्पादनहरूको विकास र उत्पादन गरिरहेको छ । यो कम्पनी स्वास्थ्य सेवामा नवप्रवर्तन र गुणस्तरमा प्रतिबद्धताका लागि परिचित छ । जसले विश्वभरका विभिन्न स्वास्थ्य आवश्यकताहरू पूरा गर्ने उत्पादनहरू प्रदान गर्दछ ।

कम्पनीको विविध पोर्टफोलियोमा प्रख्यात औषधीहरू, शल्यक्रियाका उपकरणहरू र अनिवार्य उपभोक्ता स्वास्थ्य उत्पादनहरू समावेश छन् । जसले विभिन्न उत्पादनहरू जस्तै फार्मास्युटिकल, उपभोक्ता स्वास्थ्य उत्पाद, र चिकित्सा उपकरणहरूको विकास र वितरणमा संलग्न छ । यो कम्पनीको स्थापना १८८६ मा भएको हो र यसले विश्वभर स्वास्थ्यको क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्‍याइरहेको छ ।  सन् २०२३ मा यस कम्पनीले ५४.८ अर्ब अमेरिकी डलर आम्दानी गरेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ४ प्रतिशतले बढी हो । कम्पनीले औषधी, चिकित्सा उपकरण र उपभोक्ता स्वास्थ्य क्षेत्रहरूमा वृद्धि जारी राख्नको लागि अनुसन्धान र विकासमा लगानी गर्न सक्रिय रूपमा काम गरिरहेको छ।

३. एब्भी (एबीबीभीआई)

यो एक बायोफार्मास्युटिकल कम्पनी हो । जसको मुख्यालय नर्थ शिकागो, इलिनोइसमा छ । यो सन् २०१३ मा एबोट लेबोरेटेरीजबाट स्पिनअफको रूपमा स्थापित भएको हो । यसले मुख्य रूपमा इम्यूनोलोजी, अनकोलोजी, न्यूरोसाइन्स, र भाइरोलोजीमा ध्यान केन्द्रित गर्दछ । यसले विशेष रूपमा ब्लोकबस्टर औषधि हुमिरा (अडालिमुमाब) का लागि परिचित छ । जुन कम्पनीको लागि महत्त्वपूर्ण आम्दानीको स्रोत बनिसकेको छ ।

यद्यपि यसले यसको प्याटेन्ट समाप्त भएको पछि केही बजारमा बायोसिमिलर प्रतिस्पर्धाको सामना गर्नुपरेको छ । सन् २०२३ मा यसले लगभग ५५.५ अर्ब डलरको आम्दानी गरेको छ । जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ७ प्रतिशत कम हो । यद्यपि, कम्पनीले नयाँ उत्पादनहरूको विकासमा सक्रिय रूपमा काम गरिरहेको छ, जसमा रुमेटोइड आर्थराइटिस र अनकोलोजीका उपचारहरू समावेश छन्।

यस कम्पनीको ध्यान नवीनता र अनुसन्धानमा केन्द्रित छ, यसले धेरै आशाजनक थेरापीहरूको विकासमा मद्दत गरेको छ, जसले विशेष रक्त क्यान्सरको उपचारमा योगदान पुर्‍याउँछ ।

४. मर्क एण्ड कम्पनी

यो एक प्रमुख स्वास्थ्य कम्पनी हो । १ सय ३० वर्षको इतिहास बोकेको मर्क कम्पनी औषधी र खोपमा आफ्ना योगदानका लागि परिचित छ । विशेषगरी अनकोलोजी, हृदयरोग, इम्यूनोलोजी, र संक्रमणका रोगहरूमा यसले औषधी उत्पादन गर्दै आएको छ । सन् २०२३ मा यसले लगभग ६०.१ अर्ब डलर आम्दानी गरेको छ । विशेष रूपमा क्यान्सरको इम्यूनोथेरापी कीट्रुडाले बजारमा प्रभाव पारिरहेको छ । कम्पनीले विभिन्न प्रकारका क्यान्सरको उपचारका लागि महत्त्वपूर्ण प्रगति गरेको छ । यसले एचपीभी र कोभिड १९ को लागि उत्पादनहरू समावेश गर्ने खोपको पोर्टफोलियो विस्तार गर्दैछ ।

यसले अनुसन्धान र विकासमा पनि ठूलाे लगानी गरिरहेकाे छ । यसमा नयाँ थेरापीहरूको एक मजबुत पाइपलाइन समावेश छ जसमा अल्जाइमर रोग र मधुमेहका लागि उपचार समावेश छन् । कम्पनीले नवीनतम् औषधीहरूलाई अगाडि बढाउँदै र औषधी उद्योगमा आफ्नो नेतृत्वको स्थिति कायम राख्दै वृद्धिको क्रममा रहनको लागि प्रयास गरिरहेको छ । कम्पनीको अनुसन्धान र विकासमा प्रतिबद्धता बलियो छ र यसले अनकोलोजी, मधुमेह, र संक्रमणका रोगहरूमा विभिन्न उपचारहरूको नवीनतम् विकासमा लगानी गरिरहेको छ।

५. रोश

यो एक स्विस बहुराष्ट्रिय स्वास्थ्य कम्पनी हो । जसको मुख्यालय बासेल, स्विट्जरल्याण्डमा छ । औषधी र डायग्नोस्टिक्समा ध्यान केन्द्रित गर्दै यो जैव-प्राविधिक क्षेत्रको एक प्रमुख कम्पनीको रूपमा परिचित छ । रोशले दुई मुख्य विभागहरू सञ्चालन गर्दै आएको छ । औषधी क्षेत्रमा यसले अनकोलोजी, इम्यूनोलोजी, संक्रमणका रोगहरू र न्यूरोसाइन्समा महत्त्वपूर्ण प्रगति गरेको छ । यसको केही चर्चित उत्पादनहरूमा क्यान्सर औषधीहरू हेरसेप्टिन र अवास्टिन, साथै एन्टिभाइरल औषधी छन् ।

कम्पनी नवप्रवर्तनात्मक थेरापी र व्यक्तिगत चिकित्सा विकासमा भारी लगानी गर्ने प्रतिबद्धताका लागि परिचित छ । सन् २०२३ मा यो ले लगभग ६७ अर्ब डलरको आम्दानी गरेको छ । कम्पनीसँग अनकोलोजी र इम्यूनोलोजीका क्षेत्रमा विकासमा रहेका नयाँ उपचारहरूको एक मजबूत पाइपलाइन छ, जुन भविष्यको वृद्धिलाई चलाउने अपेक्षा गरिएको छ । यसले डायग्नोस्टिक समाधानहरूमा पनि अग्रणी भूमिका निभाएको छ, जसले रोग पहिचान र व्यवस्थापनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने परीक्षणहरू प्रदान गर्दछ।

६. सनोफी

यो विश्वको आठौं ठूलो स्वास्थ्य कम्पनी हो । जसको मुख्यालय पेरिस, फ्रान्समा स्थित छ । यो कम्पनी औषधी उत्पादन, अनुसन्धान र विकासमा केन्द्रित छ । यसले विभिन्न थेरापी क्षेत्रहरूमा मजबूत उपस्थिति बनाएको छ, जसमध्ये खोप, दुर्लभ रोगहरू, इम्यूनोलोजी, अनकोलोजी, र हृदय स्वास्थ्य समावेश छन् । अहिले आफ्नो उत्पादन पोर्टफोलियोलाई विस्तार गर्न महत्त्वपूर्ण कदमहरू उठाएको छ ।

सन् २०२३ मा यो कम्पनीले ४६.२ अर्ब अमेरिकी डलरको आम्दानी गरेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा २ प्रतिशतले बढी हो । यो वृद्धि खोप र विशेष उपचारका औषधिहरूको बलियो बिक्रीबाट समर्थित भएको छ । यो निरन्तर नवप्रवर्तनका लागि अनुसन्धान र विकासमा भारी लगानी गरिरहेको छ र साथसाथै नयाँ थेरापीहरू बजारमा ल्याउन र चिकित्सा आवश्यकता पूरा गर्न प्रयासरत छ । ग्लाक्सोमिथक्लाइन-जीएसके) सँग समान रणनीतिक कदममा, सनोफीले २०२३ को अन्त्यमा आफ्नो ओटीसी व्यवसायलाई विभाजन गर्ने योजना घोषणा गरेको थियो ।

७. एस्ट्राजेनिका

यो एक विश्वव्यापी बायोफार्मास्युटिकल कम्पनी हो । जसले क्यान्सर, हृदयरोग, सङ्क्रमण, न्यूरोसाइन्स, श्वासप्रश्वासका रोगहरू र सूजन जस्ता प्रमुख रोग क्षेत्रहरूको लागि समाधान विकासमा ध्यान केन्द्रित गर्दछ । जसको मुख्यालय क्याम्ब्रिज, यूकेमा छ । यो एस्ट्रा एबी, जेनिका ग्रुप पीएलसीस एकीकरण भएर सन १९९९ मा स्थापना भएको कम्पनी हो । यसले २०२१ मा दुर्लभ रोगका उपचारको क्षेत्रमा आफ्नो उपस्थितिलाई बलियो बनाउन अमेरिकाको फार्मा कम्पनी एलेक्सियनको अधिग्रहण गरेको थियो । यस रणनीतिक अधिग्रहणले एस्ट्रोजेनिकाकाे विकासमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्‍याएको छ । सन् २०२३ को पूर्ण वर्षमा स्ट्रोजेनिकाले ३ प्रतिशत वृद्धिदर देखाएको छ, जसको मुख्य कारण सबै प्रमुख औषधी र भौगोलिक क्षेत्रहरूको राम्रो प्रदर्शन हो । सन् २०२३ मा यो कम्पनीले ४५.८ अर्ब अमेरिकी डलरको आम्दानी गरेको छ । जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ३ प्रतिशतले वृद्धि हो । यो वृद्धि कम्पनीका प्रमुख थेरापी क्षेत्रहरू जस्तै अनकोलोजी, श्वासप्रश्वास, र हृदयविकारका उत्पादनहरूको बलियो बिक्रीको कारण हो ।

८.नोभार्टिस

यो एक स्विस बहुराष्ट्रिय औषधी कम्पनी हो । जसले नव उपचारात्मक औषधीहरूको अनुसन्धान, विकास र उत्पादनमा विशेषज्ञता हासिल गरेको छ । यसको मुख्यालय स्विट्जरल्याण्डको बासेलमा रहेको छ र यो विभिन्न चिकित्सकीय क्षेत्रहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्दछ, जसमा क्यान्सर, इम्युनोलोजी, हृदयरोग र न्यूरोसाइन्स समावेश छन् । सन २०२३ मा यो कम्पनीले ४५.४ अर्ब अमेरिकी डलरको आम्दानी गरेको छ । जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ८ प्रतिशतले बढी हो । यो वृद्धि नव उपचारात्मक औषधी पोर्टफोलियो र सफल नयाँ उत्पादन लञ्चहरूको बलियो बिक्रीमा आधारित रहेको कम्पनीले जनाएको छ । यसले विशेष गरी क्यान्सर उपचार क्षेत्रमा औषधीहरू उत्पादन गरिरहेको छ । यो कम्पनीले आफ्नो पाइपलाइनलाई विस्तार गर्नका लागि जीन थेरापी र उन्नत थेराप्युटिक्समा लगानी गरिरहेको छ ।

९ .ब्रिस्टल-मायर्स स्क्विब

ब्रिस्टल–मायर्स स्क्विब एक फर्मास्युटिकल कम्पनी हो । जसको मुख्यालय अमेरिकाको न्यू जर्सीमा छ । जसले क्यान्सर हृदयरोग इक्युनोलोजी र भाइरस रोगहरू निको पार्ने औषधी उत्पादन गर्छ । यो कम्पनीको स्थापना सन १८८७ मा भएको पाइन्छ । यसले अनकोलोजी, हेमटोलोजी, इम्यूनोलोजी र हृदय रोगमा महत्त्वपूर्ण प्रगति हासिल गरेको छ । यसले चिकित्सा क्षेत्रमा ठूलो योगदान पुर्‍याएकाे छ । यसले विशेष गरी मल्टिपल माइलोमा र अन्य ब्लड क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग हुने एक शक्तिशाली औषधी (एलिकिस), रक्त जम्ने समस्याहरूको रोकथाम र उपचारमा प्रयोग हुने (रिभलिमिड), विभिन्न प्रकारका क्यान्सरहरूको उपचारमा प्रयोग हुने इम्यूनोथेरापी औषधि (ओपिडिभो) , मेलानोमा र अन्य क्यान्सरहरूको उपचारमा सहायक हुने अर्को इम्यूनोथेरापी (येर्भोय) औषधीको उत्पादन गर्छ ।

यसले अनुसन्धान र विकासमा पनि ठूलो लगानी गर्दै आएको छ । यसले विभिन्न प्रकारका रोगहरूको उपचारमा अन्वेषण जारी राख्दै बायोलोजिक्स र जैविक औषधिहरूमा नवप्रवर्तनमा ध्यान केन्द्रित गरिरहेको छ । यो कम्पनीले सन् २०२३ मा करिब ४६ अर्ब अमेरिकी डलरको आम्दानी गरेको छ । जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ३ प्रतिशतले कमी हो । यस गिरावटको मुख्य कारण मल्टिपल माइलोमा उपचारमा प्रयोग हुने रिभलिमिडको विशेषता समाप्त हुनु हो । केही चुनौतीहरूको सामना गर्दा पनि यस कम्पनीले नयाँ उपचारहरूको पाइपलाइन विस्तारमा ध्यान केन्द्रित गर्न जारी राखेको छ ।

१०. जीएसके

ग्ल्याक्सोस्मिथक्लाइन (जीएसके) यो कम्पनी एक प्रमुख बहुराष्ट्रिय औषधी कम्पनी हो । यसले औषधी, खोप र जैविक औषधी उत्पादन गर्छ । यसको स्थापना सन २ हजारमा ग्लैक्सो वेलकम र स्मिथक्लाइन बीचमा पीएलसीको मर्जरबाट भएको थियो । यो कम्पनीले प्रतिरक्षा, श्वासप्रस्वास एचआइभी एड्स र अन्य संक्रामक रोगहरूका औषधीमा विशेषज्ञता राख्छ । विशेषगरी यसले शिंग्रिक्स (दादको लागि खोप), नुकाला (दम उपचार), एचआइभी को उपचारमा संलग्न औषधीहरू उत्पादन गर्छ । यो कम्पनीले यसका अतिरिक्त बायोटेक क्षेत्रमा आफ्नो उपस्थिति विस्तार गर्न नयाँ साझेदारी र प्राविधिक नवप्रवर्तनमा जोड दिइरहेको छ । जीएसकेले खोप उत्पादनमा पनि ठूला परियोजनाहरूमा संलग्नता जनाइरहेको छ । यसले कोभिड १९ खोप विकासमा साझेदारी गरेको छ ।

यसको अनुसन्धान र विकास क्षेत्रमा ठूलो लगानी रहेको छ । जुलाई २०२२ मा यसले आफ्नो कन्ज्युमर हेल्थकेयर व्यवसायलाई हेलियन समूह बनाउनका लागि छुट्याएकाे थियाे र २०२४ को सुरुवातमा ३८५ मिलियन साधारण सेयर बेचेर पूर्ण रूपमा अलग भयो । यस कदमले जीकेएसलाई आफ्ना बायोफार्मास्युटिकल व्यवसायमा मात्र ध्यान केन्द्रित गर्न अनुमति दियो, जसमा विशेषगरी नयाँ खोप र औषधि विकासमा लगानी गर्न प्राथमिकता दिइरहेको छ । यसले २०२३ मा ३८.४ अर्ब अमेरिकन डलरको आम्दानी गरेको छ । जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा ६ प्रतिशतले बढी हो । यो वृद्धि औषधी र भ्याक्सिन बिक्रीको कारणले भएको हो ।

सम्बन्धित शिषर्कहरु

अध्ययन भन्छ- सन् २०५० सम्म विश्वमा क्यान्सरबाट मृत्यु हुनेको सङ्ख्या दोब्बर, कमजोर राष्ट्रमा तीन गुणा बढी

४४ रिक्त पदका उपनिर्वाचन हुँदै, कुन उम्मेदवारले कति खर्च गर्न पाउँछन् ?

कर तिर्न बैंकहरुले छुट्याए पौने ७ अर्ब, कुनको कति ?

सिकलसेल उपचारका लागि भेरि अस्पतालमा बेग्लै वार्ड स्थापना गर्ने स्वास्थ्यमन्त्री पौडेलको निर्णय

दशैंतिहार अगाडि ९० बढी कम्पनीले घोषणा गरे लाभांश

आयुर्वेद चिकित्सालयमा बढ्दै बिरामीको सङ्ख्या, २३ प्रकारका औषधी निःशुल्क पाइने