लक्ष्मी ग्रुपअन्तर्गतको लक्ष्मी इन्टरकन्टिनेन्टलले गत वर्षको चैत ११ गते क्रेटा आईस (इन्टर्नल कमबस्टन इन्जिन– यी गाडीहरू पेट्रोल, डिजेल वा ग्यासजस्ता इन्धन जलाएर ऊर्जा उत्पन्न गर्छन् र त्यसैबाट इञ्जिन चल्छ ।) लञ्च गर्यो । यो गाडी नेपालमै एसेम्बल भएका हो । यससँगै अब क्रेटा आईस नेपालमा आयात गर्नुपर्ने अवस्थाको अन्त्य भएको छ । आयातभन्दा नेपालमै बनेको गाडी सस्तो पर्न गएको लक्ष्मी कन्टिनेन्टलका जनरल म्यानेजर दीपक थपलियाले जानकारी दिए । उनै थपलियासँग विकासन्युजले एसेम्ब्ली सम्बन्धी गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :
नेपालमै गाडी एसेम्ब्ली सुरु गर्नु आफैमा एउटा साहसी निर्णय हो । यो कसरी सम्भव भयो ?
लामो समयदेखि नेपाल आयात–निर्भर मुलुक हो । गाडीजस्तो मूल्यवान वस्तु पूर्णरूपमा बाहिरबाट ल्याउने चलन थियो, जसले देशको अर्थतन्त्रमा दबाब पर्थ्यो । यस्तै अवस्थामा हामीले राष्ट्रमै मूल्य राख्ने साेंच राख्यौं । हुन्डाईजस्तो विश्वसनीय ब्रान्डसँगको सहकार्यले हामीलाई नेपालमै एसेम्बलिङ सुरु गर्ने आत्मबल दियो । यो परियोजना केवल व्यापारिक दृष्टिकोण मात्र होइन, देशमै रोजगारी सिर्जना गर्ने, प्राविधिक दक्षता बढाउने र अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउने एउटा ठूलो कदम हो ।
औद्योगिकीकरणको यात्रा चारपाँग्रे सवारीसाधनबाटै किन सुरु गरियो ?
गाडी नेपालको दोस्रो सबैभन्दा बढी आयात हुने वस्तु हो- पेट्रोलियम पदार्थपछि । यसले ठूलो मात्रामा विदेशी मुद्रा बाहिरिन्छ । यदि हामीले गाडी आफै एसेम्ब्ली गर्न थाल्यौं भने त्यसले ठूलो मात्रामा मुद्रा बचत गर्छ, साथसाथै स्थानीय उद्योगहरूलाई पनि चलायमान बनाउँछ । गाडी एसेम्ब्लीसँगै ढुवानी, पार्ट्स सप्लाई, तालिम केन्द्र, सर्भिस वर्कसप जस्ता धेरै उद्योग खुल्छन् । यसले समग्र औद्योगिक प्रणालीमा गहिरो असर पार्छ ।
युवाहरू र इन्जिनियरिङ क्षेत्रमा के प्रभाव परेको छ ?
एसेम्ब्लीको सुरुबाटै युवाहरूलाई आधुनिक प्राविधिक तालिम दिने काम गरियो । अहिलेसम्म २०० भन्दा बढी इन्जिनियर र प्राविधिकले हुन्डाईबाट तालिम पाइसकेका छन् । जसमा सेन्सर क्यालिब्रेसन, टर्क एक्युरेसी, इलेक्ट्रिक कोडिङ र डाइनोग्टिक, चेसिस टेस्टिङ, अटोमेसन टूल्सको प्रयोग जस्ता अत्याधुनिक सीप सिकाइन्छ । सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा—यी सीपहरू अब केवल कागजी प्रमाणपत्रमा सीमित छैनन्, युवाहरूले यसमा प्रत्यक्षरूपमा काम गरिरहेका छन् । उनीहरू नेपालबाट सर्टिफिकेट लिएर वैश्विक प्रतिस्पर्धामा उत्रिन सक्छन् ।
अझ रमाइलो कुरा त के छ भने– विदेश जान सोच्ने धेरैजना अब यहीँ फर्केर काम गर्न चाहिरहेका छन् । एसेम्ब्ली प्लान्ट एउटा ‘ब्रेन गेन’ को केन्द्र बन्दै गएको छ ।
के अब पार्टपुर्जा पनि नेपालमै बनाउने योजना छ ?
बिल्कुलै छ । सुरुमा सबै पाट्र्स आयात गरिए पनि अब हामी स्थानीयकरणको चरणमा छौं । चेसिस बाहेकका धेरै कम्पोन्ट्स- जस्तै बम्पर, डासबोर्ड फ्रेम, फम सीट, वाइरिङ हार्नेस, एसी डक्ट, प्लास्टिक क्लाडिङ आदि नेपालमै उत्पादन गर्न सकिने सम्भावनाको अध्ययन भइरहेको छ । स्थानीय उद्यमीहरूसँग ओइम स्तरको पाट्र्स विकासको अध्ययन भइरहेको छ । यसको अर्थ- नेपालमै उत्पादन, नेपालमै रोजगारी र नेपाल मेड इकोसिस्टमको विकास ।
के एसेम्ब्ली प्लान्टले नेपाली औद्योगिक भविष्य निर्माण गर्ला त ?
अवश्य गर्छ, एसेम्ब्ली प्लान्टले केवल गाडी उत्पादन गर्दैन, यो देशभित्र औद्योगिक चेतना र साेंचको रूपान्तरण पनि हो । अहिले नेपाली युवाले उद्योग भनेको ‘बिग ड्रिम’ होइन, ‘अटेनेबल करिअर’ हो भन्ने बुझ्न थालेका छन् । जापान, थाइल्यान्ड, भियतनाम, मलेसिया जस्ता देशहरूले पनि औद्योगिकीकरणको यात्रा यस्तै एसेम्ब्ली प्लान्टबाटै सुरु गरेका थिए । नेपाल पनि अहिले त्यो मोडमा उभिएको छ ।
नीति निर्माताले कस्तो सहयोग पु¥याउनुपर्छ ?
सरकारको नीतिगत सहयोग अत्यन्त आवश्यक छ । यदि सरकारले एसेम्ब्ली उद्योगलाई स्पष्ट नीति जस्ता सहुलियत दिन सक्छ भने निजी क्षेत्रले झन ठूलो लगानी ल्याउन सक्छ । त्यस्तै, एकीकृत औद्योगिक क्षेत्र सेज, लोजिस्टिक पार्क, टेस्ट ट्र्याक जस्ता पूर्वाधारको विकासले यो अभियान विस्तृत रूपमा फैलिन्छ । त्यसैले अब दीर्घकालीन रणनीति बनाउनु आवश्यक छ ।
के यस्तो प्रकारको औद्योगिक कार्यक्रमले ब्रेन ड्रेन कम गर्न सक्छ ?
हो, कम मात्रै होइन, अब उल्टो प्रक्रिया सुरु भइसकेको छ- ब्रेन गेन । धेरैजना विदेश पढेर फर्किएका युवाहरू अब नेपालमै असेम्ब्ली, रिसर्च एन्ड डेभलपमेन्ट, प्लान्ट अपरेशन, क्वालिटी एस्सूरेन्स, आईटी सिस्टम इन्टिग्रेसनजस्ता क्षेत्रमा काम गरिरहेका छन् । यहाँको एक्सपोजरले उनीहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय मान्यतासमेत दिनेछ । यस्तो प्रविधिको विकासले विदेश पलायनमा रोक लगाउनुका साथै फर्किसकेकाहरूलाई देश निर्माणमा जोड्ने मौका दिएको छ ।
यो केबल असेम्ब्ली हो कि खास प्रविधि हस्तान्तरण पनि हो ?
यो केवल बाहिरबाट पाट्र्स ल्याएर स्क्रू जोड्ने प्रक्रिया होइन । हामी जाँच गर्ने उपकरणमार्फत् ईसीयू प्रोग्राम गर्छौं, स्टेरिङ क्यालिब्रेसन, ब्रेक टेस्टजस्ता कामहरू नेपालकै प्लान्टमा हुन्छन्। प्लान्टमा भेहिकल एसेम्ब्ली सफ्टवेयर, रोबोटिक टुल कन्ट्रेल र क्वालिटी टेस्ट बेन्चहरु जडान भएका छन् । यो सही अर्थमा प्रविधिको हस्तान्तरण हो, जसले नेपाली इन्जिनियरहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय ओईम स्तरको काम गर्न सिपालु बनाएको छ ।
के लक्ष्मीले ईभी पनि एसेम्बल गर्ने योजना बनाएको छ त ?
हो हामीले योजना बनाएका छौं । हामीले हुन्डाई क्रेटा ईभी लगायतका मोडेलहरूको लागि ईभी स्पेसिफिक एसेम्ब्ली प्लानिङ सुरु गरेका छौं । ब्याट्री थर्मल म्यानेजमेन्ट, चार्जर इन्टिग्रेसन, आईपी ६७ वाइरिङ हार्नेस, रिजेनेरेटिभ ब्रेकिङ टेस्ट जस्ता ईभीसम्बन्धि अध्ययन गरिनेछ । साथै भविष्यमा ईभी को विकास हाम्रो मुख्य लक्ष्य हो । यो सँगै नेपाललाई ईभी हब बनाउने सम्भावना प्रबल छ ।
के यसले शैक्षिक पाठ्यक्रममा प्रभाव पारिरहेको छ ?
पक्कै पनि । अब पढाइ केवल सिद्धान्त सीमित छैन । पुलचोक, काठमाडौं विश्वविद्यालय, पोखरा विश्वविद्यालय, मध्यपश्चिम विश्वविद्यालय जस्ता शैक्षिक संस्थाहरूसँगको सहकार्यले विद्यार्थीहरू प्रत्यक्ष रूपमा औद्योगिक वातावरणमा सहभागी भइरहेका छन् । धेरै विश्वविद्यालयहरूले अटोमोबाइल इलेक्ट्रोनिक्स, मेकाट्रोनिक्स इन्टीग्रेसन, इभी सिस्टम, भेहिकल सफ्टवेयर इन्टिग्रेसन जस्ता विषयहरू पाठ्यक्रममा थप्न थालेका छन् । यो शिक्षा र उद्योग बीचको सेतु हो ।
असेम्ब्ली प्लान्टले अन्य क्षेत्रहरूमा कस्तो असर पारेको छ ?
हामीले एसेम्ब्ली प्लान्ट सुरु गरेसँगै अहिले धेरै क्षेत्रमा यसले सकारात्मक प्रभाव पार्ने देखिएके छ । जस्तै विद्यार्थीहरूले अब औद्योगिक सीप सिक्न थालेका छन् । बैंकहरूले पनि औद्योगिक प्रोजेक्ट फाइनान्सिङमा लगानी गर्न थालेका छन् । यसैगरी, उद्योगहरूलाई निरन्तर रूपमा ऊर्जा दिन नयाँ सौर्य र ग्रिड प्रोजेक्टहरू अघि बढ्दैछन् । आईटी क्षेत्रमा पनि स्वचालित प्रविधि, सफ्टवेयर लगायतमा सकारात्मक प्रभाव पारिरहेको हामीले देखेका छौं ।
नेपाली उद्यमीहरूलाई तपाईं के सन्देश दिन चाहनुहुन्छ ?
अब उद्यमशीलताको परिभाषा बदलिँदैछ । केवल डिलरसिप वा शोरूमसम्म सीमित नरहेर, सफ्टवेयर डेभलपमेन्ट, पाट्र्स डिजाइन, क्वालिटी एस्सुरेन्स, ट्रेनिङ सर्भिसेज, लोजिस्टिक्सजस्ता धेरै सम्भावनाहरू खुलेका छन् । अब ‘खरिद तथा बिक्री’मात्र होइन, ‘निर्माण तथा बिक्री’ मा जानुपर्ने समय हो । हामीले पनि यात्राबाट यात्रा सुरु गरेका थियौं, तपाईं पनि सक्नुहुन्छ ।
अटो बजारमा लक्ष्मी इन्टरकन्टिनेन्टलको पृथक परिचय, नेपालमै गाडी बनाएर रच्यो इतिहास
