भारतबाट आयात हुने औषधि नेपालमा बनाउन थालिसक्यौं-शंकर घिमिरे
शंकर घिमिरे, अध्यक्ष, नेपाल औषधि उत्पादक संघ भारतले गरेको नाकाबन्दीका कारण नेपालको बजारमा औषधि पनि पाईन छाडेको हो ? त्यस्तो छैन । अघोषित नाकाबन्दीले बजारमा औषधि अभाव भएको छैन । करिव तीन महिनालाई धान्ने औषधि बजारमा छ । करिव तीन महिना औषधि उत्पादन गर्न पुग्ने कच्चा पदार्थ पनि आयात भईसकेको छ । समस्या ढुवानीको हो । इन्धनको अभावले उत्पादित औषधि बजारसम्म पुर्याउन समस्या आएको छ । अभावका बीच औषधि ढुवानीको लागि आवश्यक पेट्रोलियम पदार्थको व्यवस्था सरकारले गरिदिने हो भने तत्काललाई समस्या हुँदैन । चिन्ताको विषय के हो भने नेपाल भारत सीमा क्षेत्रमा धेरै औषधि आएर बसेको छ । तयारी औषधि होस् वा औषधिका कच्चा पदार्थ होस्, निश्चित तापक्रममा राख्नुपर्ने हुन्छ । लामो समय गाडीमा राख्दा औषधि ड्यामेज हुन्छ । बोर्डर साईटमा कति औषधि छन् ? औषधि कहिल्यै पनि ट्रकका ट्रक आउँदैन । औषधिका कार्टुनहरु विभिन्न प्रकारका सवारी साधानमा आउने गर्छ । उत्पादकहरुको करिव डेढ सय ड्रम कच्चा पदार्थ रोकिएको छ । आयातकर्ताको कति औषधि रोकिएको छ भन्ने जानकारी हामीले पाएका छैनौं । सबै प्रकारका औषधि नेपालमा बन्छन् ? केही जटिल प्रकारका औषधि नेपालमा बन्दैनन् । त्यस्तो औषधि थोरै हुन्छ । हवाईजहाजबाट पनि त्यस्तो औषधि ल्याउन सकिन्छ । औपाधि पाइएन भनेर किन बजारमा होहल्ला भयो ? जानी राख्नु पर्ने कुरा के हो भने सामान्य अवस्थामा पनि सबै प्रकारका विरामीलाई आवश्यक सबै प्रकारका औषधि बजारमा उपलब्ध नहुन सक्छ । खास खास औषधि डाक्टरले सिफारिस गरेपछि अर्डर गरेर आयात गर्ने अभ्यास छ । त्यतिबेला औषधि नपाउनदा सामान्य रुपमा लिइन्छ । त्यस्तै प्रकारका औषधि अहिले नपाउँदा नाकाबन्दीका कारण पाईएन भनेर हल्ला बढी चल्छ । दोस्रो, सामान्य अवस्थामा पनि नेपालमा औषधि प्रयाप्त नभएको समाचार आईरहेकै हो । दुर्गम क्षेत्रमा औषधि पुगेन, सिटामोल र जीवनजन पनि नपाएर मानिसको ज्यान गयो भन्ने खबर त पहिला पनि आईरहन्थे । नाकाबन्दीकै कारण औषधि अभाव भयो भन्नु सहि होइन । अधिकांश औषधि नेपालमा बन्छ । विदेशबाट आयात हुँदै आएका मध्ये अधिकांश औषधि नेपालमा बनाउन सकिन्छ । नेपालमा बनाउन सकिने भए पनि बजार मूल्यमा प्रतिस्प्रर्धा गर्न नसकेर उत्पादन नभएको औषधि पनि धेरै छन् । नेपालमा नै बनाउने सकिने तर भारतबाट आयात हुने गरेको औषधिहरुको सूचि बनाएर उत्पादन गर्ने प्रक्रियामा पनि औषधि उत्पादकहरु लागि सकेका छन् । हामीलाई पनि देशको माया छ । देश अप्ठ्यारोमा परेको समयमा देशको आवश्यकता अनुसार हाम्रो क्षमताले भ्यायसम्मका औषधि बनाउने छौं । मात्र मूल्य अलि बढी हुनसक्छ । भारतीय नाकाबन्दीको भोगाईपछि भविष्यको लागि चाल्नुपर्ने कदम के हुनसक्छ ? हामीले पहिलेदेखि नै भन्दै आएका छौं कि नेपाललाई औषधिमा आत्मनिर्भर बनाउने नीति आवश्यक छ । पढेलेखेका दक्ष जनशक्ति विदेशमा काम गर्न वाध्य छन् । उनीहरुलाई नेपालमा काम गर्ने वातावरण बनाउनुपर्छ । नेपालको अर्थतन्त्र पुरै भारतसँग निर्भर हुँदै गएको छ । भारतसँगको निर्भरता घटाउने नेपाली उद्योगलाई संरक्षण चाहिन्छ । उद्योग लगाउन आवश्यक जमिन लिजमा उपलब्ध गराएर, विजुल, सडक, पानी, ढल लगायत उद्योगको पूर्वाधार निर्माणमा राज्यले प्रयाप्त लगानी गरेर, कर्जामा व्याज अनुदान दिएर नेपाली उद्योगको प्रवद्र्धन गर्न जरुरी छ । नेपाली उद्यमीले यो विषयलाई विगतमा पनि उठाउँदै आएको हो । अरुलाई गाली गरेर केही हुँदैन । भारतले २०२७ सालमा नाकाबन्दी गर्यो, २०४५ सालमा नाकाबन्दी गर्यो । त्यतिबेला पनि नेपालीले धेरै दुःख पाएका थिए । तर खोई त विकल्प खोजिएको ? तेल भण्डारण क्षमता बढाउन सकिन्थ्यो । चीनसँग जोड्ने सडकहरु निर्माण गरेर एउटा देशले नाकाबन्दी गर्दा अर्को देशबाट अत्यावश्यक बस्तु आयात गर्ने प्रबन्ध मिलाउन सकिन्थ्यो । भारत स्वतन्त्र भएको ६ दशकको बीचमा तीन पटक नाकाबन्दी गरिसक्यो । तर विडम्मना सरकारको नेतृत्व समाल्नेहरु भोजमा गएको जस्तो गर्छन । सत्तामा बस्दासम्म भोजमा गए झै रमाउने, सत्ताबाट वाहिरीए पछि भोज सकिगयो । नेताहरु विरामी हुँदा उपचार गराउन विदेश जान्छन्, सरकारले करोडौ रुपैयाँ सहयोग गर्छ । त्यहि पैसा खर्च गरेर नेपालमा सुविधा सम्पन्न हस्पताल बनाउन, जटिल रोगका औषधि उत्पादन गर्ने उद्योग खोल्न सकिन्थ्यो । नेताले पनि उपचार पाउँथे, जनताले पनि उपचार पाउँथे । यस्तो दीर्घकालिन हितको सोच भएका नेता नै भएनन् । कुरा गर्यो भने व्यापारीले राजनीतिज्ञको आलोचना गरेको जस्तो हुन्छ । औषधि उद्योगका लागि नीतिगत सुधार के के जरुरी छ ? समान व्यवहार गरे मात्र पनि पुग्छ । छिमेकी, भारत, बंगलादेश लगायत सबैले आफ्नै देशमा उत्पादन हुने औषधि विदेशबाट आयात गर्न अनुमति दिदैनन् । तर नेपालमा उत्पादन हुने औषधि जुनसुकै देशबाट खुला रुपमा आयात भईराखेको छ । हामीले सरकारलाई पटक पटक भन्दै आएको के हो भने नेपालमा उत्पादन हुने औषधि विदेशबाट आयात गर्न अनुमति दिनु भएन । यदि नेपालमा उत्पादन हुने औषधि भारत, बंगलादेशबाट नेपाल ल्याउन छुट दिइन्छ भने नेपाली औषधि पनि ती देशमा निर्यात गर्न पाउने व्यवस्था होस्, सम्वन्धित देशले हामीलाई उक्त बजारमा जान अनुमति दियोस् । भन्सार कर पनि समान होस् । यति मात्र हुने हो भने नेपाल औषधिमा लगभग आत्मनिर्भर हुन्छ । आत्मनिर्भर औषधिमा हरेक देशले आयात रोकेका छन् । नेपाली औषधि बजार साईज कति हो ? करिव ५० वटा उद्योग छन् । १००० देखि १२०० करोड मूल्य बराबरको औषधि बिक्री हुन्छ । त्यसको ६० प्रतिशत ७ वटा उद्योगले ओगटेका छन् । साना उद्योगको क्षमता बढाउने दिशामा काम गर्ने हो भने औषधिमा आत्मनिर्भर बन्न गाह्रो छैन । स्वदेशी उत्पादन १५ प्रतिशत महँगो भएपनि किन्नु पर्ने नीति छ । तर सरकारले औषधिको अधिकतम मूल्य निर्धारण गरिदियो । विदेशी भन्दा सस्तो औषधिमा पनि मूल्य घटाईदियो । कच्चा पदार्थको मूल्य बढेको छ । डलरको विनिमयदर बढेको छ । विजुली आपूर्ति नियमित छैन । जेनेरेटरबाट उद्योग चलाउँदा उत्पादन लागत महँगो पर्छ । यस्तो अवस्थामा औषधिको मूल्य घटाएर नेपाली औषधि उद्योगलाई मार्ने नीति लिएको छ ।
ऋणीलाई व्याज र किस्ता तिर्न पुस मसान्तसम्मलाई छुट, कर्जा भुक्तानी अवधि एक वर्ष थप गर्न सकिने
काठमाडौं, १० कात्तिक । २०७१ साल चैत महिनासम्म नियमित व्याज र किस्ता तिर्दै आएको ऋणले ९ महिनासम्म व्याज, सावा वा किस्ता तिर्न छुट पाएका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकले मंगलबार बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुलाई सकूलर जारी गर्दै उनीहरुले २०७२ पुस मसान्तसम्ममा व्याज, किस्ता बुझाएको अवस्थामा कुनै पनि जरिवाना, पेनाल व्याज, शुल्क वा अन्य कुनै पनि प्रकारका कारवाही नगर्ने निर्देशन दिएको हो । देशमा उत्पन्न असहज परिस्थितिका कारण ऋणीको ऋण तिर्ने क्षमतामा ह्रास आएको भन्दै राष्ट्र बैंकले विभिन्न किसिमको सुविधा दिन बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई निर्देशन दिएको छ । सुष्म निगरानी सम्बन्धी व्यवस्था अन्तरगत २०७३ असार मसान्तसम्ममा ४ प्रतिशत कर्जा नोक्सानी व्यवस्था गर्न भनिए पनि २ प्रतिशत मात्र कर्जा नोक्सानी व्यवस्थ ागर्न सकिने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । त्यस्तै राष्ट्र बैंकले कर्जा भुक्तानी अवधि एक वर्ष थप गर्न निर्देशन दिएको छ । ऋणीको ऋण तिर्ने क्षमतामा ह्रास आएको भन्दै राष्ट्र बैंकले उद्योग, व्यापार, शिक्षा, स्वास्थ्य, होटल, एयरलाईन्स, ट्राभन्स एजेन्सी लगायत पर्यटन क्षेत्र, उर्जा लगायत सेवा क्षेत्रका ऋणीले कर्जा पुनरतालिकीकरण वा पुनरसंरचना गर्न चाहेमा उनीहरुलोई थप एक वर्षको समय दिन राष्ट्र बैंकले निर्देशन दिएको हो । आगामी पुस मसान्तसम्ममा यस्तो कर्जा पुनरतालिकीकरण गरिसक्नु पर्नेछ । यसरी कर्जा पुनरतालिकीकरण गर्दा पुस मसान्तसम्मको व्याजलाई पुँजीकरण गर्न सकिने, पुँजीकरण गरिएको रकमलाई बैंकले नाफामा गणना गर्न पाउने तर उक्त रकम छुट्टै कोषमा राख्नु पर्ने, कर्जा असुली नभएसम्म उक्त नाफाबाट सेयरधनीलाई लाभांश वितरण गर्न नपाउने राष्ट्र बैंकको निर्देशनमा उल्लेख छ । त्यस्तै, असोज मसान्तसम्म प्राप्त हुनु पर्ने व्याज कात्तिक मसान्तसम्म प्राप्त भएपनि पहिलो त्रामासमा गणना गर्न पाउने भएको छ । त्यस्तै, १२० दिनको लागि जारी गरिएका ट्रष्ट रिसिप्ट कर्जालाई १८० दिनसम्म बढाउन सकिने र यो सुविधा २०७२ चैत मसान्तसम्मको लागि मात्र हुने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । यस्तो छ राष्ट्र बैंकको निर्देशन पूर्ण पाठ
लै हेर्नाेस पेट्रोलको ब्ल्याक मार्केट, कहाँ कुन मुल्य ?
काठमाडौं, १० कात्तिक । सरकारले निजी सवारी साधनलाई पेट्रोल दिन छाडेको हप्तौं बितिसक्यो । तर पनि राजधानीमा निजी नम्बर प्लेटका सवारी साधन कुदेकै छन् । भलैं त्यसको संख्यामा केहि कमि आएको छ तर पनि मोटर साईकल र निजी कारहरु राजधानीका सडकमा अझै ठुलो मात्रामा गुडिरहेका छन् । त्यसको रहस्य खोतल्ने हो भने पेट्रोलियम कारोबारमा सेना, प्रहरी र शसस्त्रको कालोबजार प्रस्टैसँग भेटिन्छ । त्यसका अलवा तराईबाट आउने ब्ल्याक मार्केटको पेट्रोलले पनि ठुलो हिस्सा ओगटेको छ । पछिल्लो केहि दिनदेखि आन्दोलनकारीले मोटरसाईकल गुडाउन समेत कडाई गरिरहेको भएपनि पुर्वपश्चिम राजमार्ग आसपासमा ब्ल्याक मार्केटमा जति पनि पेट्रोलियम पदार्थ खरिद गर्न पाईन्छ । पुर्व झापादेखि पश्चिम कञ्चनपुरसम्मै राजमार्ग किनारका शहररुमा पेट्रोलको ब्ल्याक मार्केट प्रशस्तै भेटिन्छन् । पुर्व नेपालको सुनसरीस्थित इटहरीबाट सुमन उप्रेतीले दिएको जानकारी अनुसार सो क्षेत्रमा प्रतिलिटर १८० रुपैंयाँ तिरेपछि पेट्रोल किन्न पाईन्छ । निजगढका निर्दोष घोरासैनीले २५० रुपैंयाँमा स्थानिय बजारमा पेट्रोलको ब्ल्याक मार्केट चलिरहेको बताए भने हेटौडाका सहदेव भण्डारीले ३५० रुपैंयाँमा लोकल मार्केटमा बिक्रिवितरण भैरहेको जानकारी दिए । सुदुरपश्चिम नेपालको कैलालीस्थित धनगढी बजारबाट जनक भुलले दिएको जानकारी अनुसार सो क्षेत्रमा पनि १८० रुपैंयाँ तिरेपछि पेट्रोल किन्न पाईन्छ । कसरी ल्याईन्छ पेट्रोल ? राजमार्ग आसपासका पहाडी तथा मधेशी मुलका नेपालीहरु आन्दोलनकारीको आँखा छलेर सिमा पारि जान्छन र मोटरसाईकलको ट्यांकी भरी पेट्रोल भर्छन् । सिमापारी जाँदा पनि मानिस बोकर जाने र भाडा असुल्न समेत पाउने भएकाले उनीहरुलाई दोहोरो फाईदा हुन्छ । उताबाट आउँदा कहिले काँही प्लाष्टिकका ग्यालिनमा समेत पेट्रोल बोकेर आउँछन् । यसरी सिमापारिबाट पेट्रोल बोकेर ल्याउनु कम जोखिमपूर्ण भने हुन्न । कथंकदाचित आन्दोलनकारीको फेला परियो भने ज्यानै समेत जाने खतरा भने रहन्छ नै । तर उनीहरु आन्दोलनकारीको आँखा छल्दै पेट्रोलियम पदार्थको ब्ल्याक मार्केट चलाईरहेका छन् । कहि कहिँ भने यसरी पेट्रोल ओसार्न छोटी भन्सार तथा स्थानिय नाकाहरुको समेत उपयोग हुने गरेको छ । यसरी ज्यानै जोखिममा हालेर ल्याएको पेट्रोल बजार भाउमा बेच्ने सवालै उठ्दैन् । तब उनीहरुको मोलमोलाई सुरु हुन्छ । कतिपय अवस्थामा भने तारपिनको तेल समेत मिसाएर पेट्रोल बेच्ने गरेको पनि गुनासो सुनिन्छ । मोटरसाईकलको ट्यांकीमा ल्याईको पेट्रोल प्लाष्टिकको ग्यालिनमा खन्याएर ब्ल्याक मार्केटमा बेच्ने गरिएको छ । राजधानी कसरी ल्याईन्छ ? यसरी जम्मा गरिएको पेट्रोल स्थानिय भाउ अनुसार किनबेच हुन्छ र १० देखि ५० लिटरसम्मका प्लाष्टिकका ग्यालिनमा भरिन्छ । अनि बस तथा ट्रकमा हालेर राजधानीमा भित्र्याईन्छ । बिच बाटोमा प्रहरीले ठाउँ ठाउँमा चेकजाँच गरेपनि सय पचास रुपैंयाँ दिएर उम्काउने गरिएको छ । यति सेटिङ मिलाएर राजधानी भित्रिएको पेट्रोल न्युनमतम पाँच सयदेखि सात सय रुपैंयाँसम्ममा बिक्रि हुने गरेको छ ।
राष्ट्रपतिमा विद्या भण्डारीको उम्मेदवारी, प्रचण्ड, कमल र गच्छद्धारको साथले जित सुनिश्चित
काठमाडौं, १० कात्तिक । राष्ट्रपति पदमा एमाले उपाध्यक्ष विद्या भण्डारीको उम्मेदवारी दर्ता भएको छ । भण्डारीको उम्मेदवारीको प्रस्तावकमा एकिकृत माओवादीका अध्यक्ष प्रचण्ड रहेका छन् । राप्रपा नेपालका अध्यक्ष कमल थापा समर्थक बसेका छन् । फोरम लोकतान्त्रिकका प्रमुख सचेतक जनक चौधरीले समर्थकका रुपमा हस्ताक्षर गरेको एमाले सांसद रामकुमार भट्टराईले जानकारी दिए । भण्डारीको समर्थकमा चित्र बहादुर केसी, जयदेव जोशी लगायतका सत्ता गठबन्धनका पार्टी तथा सांसदहरु रहेका छन् । एकिकृत माओवादी, फोरम लोकतान्त्रिक र राप्रपा नेपालको प्रस्ताव तथा समर्थनमा उम्मेदवारी दर्ता भएसँगै विद्या भण्डारीको जित सुनिश्चित भएको एमाले सांसद भट्टराईले बताए ।‘सत्ता गठबन्धनका तर्फबाट राष्ट्रपतिमा विद्या भण्डारीको उम्मेदवारी दर्ता भएको हो, भारी बहुमतले विजयी हुने निश्चित छ’, सांसद भट्टराईले भने । व्यवस्थापिका संसदमा एमालेको १८३, एकिकृत माओवादीको ८४, राप्रपा नेपालको २५ र फोरम लोकतान्त्रिकको १८ सांसद रहेका छन् । सत्ता गठबन्धनमा सामेल अन्य साना दलको समेत मत पाउने भएपछि राष्ट्रपतिमा विद्या भण्डारीको जित सुनिश्चित जस्तै देखिएको हो ।
हिन्दकुश भूकम्पले किन गरेन ठुलो क्षति ?
काठमाडौं, १० कात्तिक । अफगानिस्तानको हिन्दकुशस्थित पहाडी क्षेत्रलाई केन्द्र बिन्दु बनाएर सोमबार गएको ७ दशमलब ५ म्याग्नीच्युडको भूकम्पमा परि २६० जना भन्दा बढिको मृत्यु भएको छ भने दुई हजार भन्दा बढि मानिस घाईते भएका छन् । अन्तराष्ट्रिय सञ्चार माध्यमहरुका अनुसार उच्च पहाडी तथा हिमाली क्षेत्रमा उद्धार कार्य कठिन रहेकाले हताहती हुनेहरुको संख्या अझै बढ्न सक्नेछ । मृत्यु हुनेहरु मध्ये १२ जना अफगानी स्कुले बालबालिका रहेको बताईएको छ । भूकम्पसँगै भागदौड मच्चिदाँ उनीहरुको मृत्यु भएको स्थानिय उद्धारकर्मी तखारलाई उद्धृत गर्दै रोयटर्सले लेखेको छ । अफगानिस्तानका प्रमुख प्रशासक अब्दल्लाह अब्दुल्लाहले पछिल्ला दशकहरुमा आएको भूकम्प भन्दा ठुलो भूकम्प सोमबार आएको बताएका छन् । भूकम्प पीडितको उद्धार तथा राहत वितरणमा सरकार सबै शक्ति प्रयोग गरेर लागि परेको पनि उनले बताएका छन् । मृत्यु हुनेहरुमध्ये अधिकांश उत्तरी पाकिस्तानमा कम्तिमा २१४ जनाको मृत्यु भएको बताइएको छ । खाईबर प्रान्तमा मात्रै १७९ जनाको मृत्यु भएको छ भने १८०० जना भन्दा बढिका घाईते भएका छन् । पाकिस्तानी सञ्चार मन्त्रीले घडीको सुई सँगै निरन्तर उद्धार र राहतको काम जारी राख्ने घोषणा गरिसकेका छन् । भारत, इरान, अमेरिका लगायतका मुलुकहरुले पाकिस्तानमा सहयोग गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरिसकेका छन् । जोनाथन वेबः बिबिसी विज्ञान रिपोर्टर विश्वमा बर्षेनी ७ रेक्टर माथीका २० वटा भूकम्प जान्छन् । हिन्दकुश क्षेत्रमा सोमबार गएको भूकम्प ७ दशमलब ५ म्याग्नीच्युडको हो । यो भूकम्पले जमिन भन्दा २०० किलोमिटर तल केन्द्र बिन्दु बनाएकाले पनि ठुलो धनजनको क्षति भएन् । नेपालमा गत बैशाख १२ गते आएको ७ दशमलब ८ म्याग्नीच्युडको भूकम्प जमिन भन्दा जम्मा ८ किलोमिटर तल सेन्टर पारेको थियो । त्यस कारण सो भूकम्पले ९ हजार मानिसको मृत्यु भयो भने पाँच लाख घर पूर्णरुपमा क्षतिग्रस्त बने अनि ८ हजार भन्दा बढि मानिस घाईते भए । सन २००५ कस्मिरमा गएको भूकम्प जमिनबाट २६ किलोमिटर तल सेन्टर पारेको थियो र त्यो ७ दशमलब ६ म्याग्नीच्युड स्केलको थियो । यसले ७५०० जनाको मृत्यु भएको थियो । भूकम्पले अफगानिस्तान, पाकिस्तान, भारत र नेपालमा समेत ठुलो धक्का महशुस गराएको थियो । भारतको राजाधनी दिल्लीबासीहरु भूकम्पको धक्काका कारण सडकमा झरेका थिए ।(एजेन्सीको सहयोगमा)
बिमानस्थलबाट निगम अधिकारीले भने‘मिसन इन्धन बोकेर चीन उडियो’
काठमाडौं, ९ कात्तिक । चीनसँग पेट्रोलियम पदार्थ कारोबार सम्झौता गर्न आठ सदस्यीय नेपाली टोली चिन प्रस्थान गरेको छ । चीनका लागि नेपाली राजदुत डा. महेश मास्के नेतृत्वको टोलीमा आठ सदस्य रहेका छन् । टोलीमा परराष्ट्र, बाणिज्य मन्त्रालय, गुणस्तर बिभाग र नेपाल आयल निगमका अधिककारीहरुको सहभागीता रहेको छ । प्रवक्ता दिपक बरालले दिएको जानकारी अनुसार निगमका प्रबन्ध निर्देशक गोपाल बहादुर खड्का र निर्देशक सुशिल भट्टराई टोलीमा सामेल छन् । परराष्ट्र मन्त्रालयका तर्फबाट सहसचिव झबिन्द्र अर्याल चीन गएका छन् । टोलीले चीनसँग पेट्रोलियम पदार्थको खरिदको सम्झौता गर्नेछ । ‘मिसन इन्धन सहित चीन उड्नै लागेका छौं, चीनसँग वार्ता गरेर इन्धन खरिदको सम्झौता हुनेछ ।’ त्रिभुवन अन्तराष्ट्रिय बिमानस्थलबाट नेपाल आयल निगमका निर्देशक भट्टराईले भने । चीनसँग पेट्रोलियम कारोबार सम्बन्धी सम्पुर्ण अधिकार सहित नेपाली टोली त्यसतर्फ उडेको हो । भारतले मधेशमा जारी आन्दोलनलाई कारण देखाउँदै अघोषित नाका बन्दी र इन्धन आयातमा अवरोध गरेपछि चीनसँग इन्धन खरिदको प्रक्रिया आरम्भ गरिएको हो । उप प्रधान तथा परराष्ट्र मन्त्री कमल थापाले भारत भ्रमणका क्रममा इन्धन पाउने सम्भावना नदेखेसँगै सरकारले चीनसँग इन्धन खरिदको प्रक्रिया अघि बढाउने तयारी गरेको थियो । चीनसँग इन्धन खरिद गर्ने प्रक्रिया अघि बढेसँगै नेपालमा पेट्रोलियम पदार्थ बेच्ने भारतीय एकाधिकारको अन्त्य हुनेछ ।
विद्या भण्डारीलाई राष्ट्रपति उम्मेदवार बनाउने एमाले निर्णय
काठमाडौं, ९ असोज । नेकपा(एमाले)ले उपाध्यक्ष विद्यादेवी भण्डारीलाई राष्ट्रपति उम्मेदवार बनाउने निर्णय गरेको छ । अब मुलुकले बुधबार नयाँ राष्ट्रपति पाउनेछ । आधा दर्जन राजनीतिज्ञहरुको चर्चा भएपनि अन्नतः एमाले उपाध्यक्ष विद्या भण्डारी मुलुकको दोश्रो तथा प्रथम महिला राष्ट्रपति बन्ने सम्भावना प्रवल बनेको छ । सत्ता रुढ दलहरुका तर्फबाट भण्डारीले उम्मेदवारी दिनेछिन् । भर्खरै सम्पन्न एमाले स्थायी कमिटी बैठकले भण्डारीलाई उम्मेदवार बनाउने निर्णय गरेको हो । एमालेबाटै पुर्व अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री झलनाथ खनाल र पुर्व सभामुख सुभाषचन्द्र नेम्बाङको नाम समेत चर्चामा रहेको थियो तर पार्टी अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री केपी ओली र बरिष्ठ नेता तथा पुर्व प्रधानमन्त्री माधव कुमार नेपालल समेत भण्डारीलाई राष्ट्रपति बनाउने पक्षमा उभिएपछि भण्डारीको उम्मेदवारी पक्का भएको हो । रामवरण, खिलराज र केबी गुरुङ पनि रेसमा काँग्रेसले राष्ट्रपतिमा तीन जनाको नाम अघि सारेको छ । उसले पहिलो प्राथमिकतामा वर्तमान राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवलाई अघि सारेको छ । सर्व सम्वतः रुपमा डा. यादवलाई पुनः राष्ट्रपति बनाउनु पर्ने काँग्रेसको तर्क छ । उसले निर्वाचन भएर जित्ने अवस्थामा अन्तरिम मन्त्रीपरिषदका अध्यक्ष खिलराज रेग्मीलाई उम्मेदवार बनाउने आन्तरिक तयारी समेत गरेको छ । तर रेग्मी पनि चुनाव लडेर राष्ट्रपति बन्ने सोँचमा नरहेको श्रोतले बतायो । त्यस्तो अवस्थामा काँग्रेसले पुर्व महामन्त्री केबी गुरुङलाई राष्ट्रपतिको उम्मेदवार बनाउनेछ । एकिकृत माओवादीको भागमा परेको उप राष्ट्रपति पदमा भने जनमुक्ती सेनाका पुर्व प्रमुख नन्दकिशोर पुनको नाममा अघि सारिएको छ । काँग्रेस नेतृत्वको विपक्षी गठबन्धनले भने मधेशी मुलुका नेतालाई उपराष्ट्रपतिको उम्मेदवार बनाउने तयारी थालेको छ । संबैधानिक व्यवस्था नेपालको संविधानको धारा २९७ को उपधारा ९२० बमोजिम राजनीतिक सहमतिका आधारमा राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति चयन हुने व्यवस्था छ । संविधानको धारा २९७ को उपधारा ९३० ले भने बहुमतिय प्रक्रियाद्धारा राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति चयन गर्ने व्यवस्था गरेको छ । व्यवस्थापिका संसद सचिवालयले बहुमतिय प्रक्रियाका लागि कात्तिक १० अर्थात भोली बिहान १० बजेदेखि अपराह्न १ बजेका लागि उम्मेदवारी दर्ताको समय तोकेको छ । सहमतिका आधारमा आइतबार दिउँसो १ बजेसम्म उम्मेदवारी दर्ता गर्ने समयसिमा तोकिएको थियो । काँग्रेस र एमाले दुबैले राष्ट्रपतिमा दावी नछाडेपछि निर्वाचन प्रक्रिया निश्चित भएको हो ।
बस चढेपछि एक हजार भाडा ?
गोरखा, ८ कात्तिक । पेट्रोलियम पदार्थको अभावले गर्दा दसैँ मानेर गन्तब्यमा फर्केका गोरखाका यात्रु समस्यामा परेका छन् । अहिले यहाँका ३२ ओटा ग्रामीण मार्गमा १० ओटा मात्रै सवारी चलेका छन् । यात्रुहरुले बस, जीप, ट्र्याक्टर, माइक्रोमा चर्को भाडा तिरेर गन्तब्यमा जानुपरेको गुनासो गरेका छन् । गोरखा बसपार्कबाट काठमाडौँका लागि छुटेका यात्रुबाहक गाडीले प्रतियात्रु एक हजार भाडा उठाएका छन् । “छतमा चढेर यात्रा गर्दा पनि सिटमा बसेकै भाडा लिन्छन्,” मसेलका विशाल गुरुङ्गले भने–“एउटै गाडीमा १८० जनाभन्दा बढी यात्रु कोचिएका हुन्छन् । प्रत्येक यात्रुसँग एक हजारका दरले भाडा उठाउँछन् ।” भच्चेक बजार, बालुवा बजार, बारपाक, भालुस्वाँरा, हर्मी, चोरकाटे, छोप्राक, पालुङटार, आँपपीपललगायत ठाउँका यात्रुहरु गाडीमा कोचिएर यात्रा गर्न बाध्य छन् । साविकको भाडाभन्दा दोब्बर, तेब्बर भाडा उठाएर यातायात व्यवसायीले ग्रामीण रुटमा बस चलाएका छन् । दैनिक २० भन्दा बढी सवारी यात्रु बोकेर काठमाडौँ गएपनि इन्धन अभाव भएपछि दैनिक छ ओटामात्रै सवारी चल्दै आएको छ । चितवनको ठोरीबाट महङ्गो मूल्य तिरेर ल्याएको तेल बसमा राखेर यातायात व्यवसायी समिति गोरखा र पृथ्वी राजमार्ग बस सञ्चालक समितिका व्यवसायीले बस, माइक्रो, ट्रक चलाएका छन् । रातो प्लेटका मालबाहक जीपले पनि नियम विपरीत यात्रु बोकेका छन् । गोरखास्थित कलश आयल स्टोर्सबाट भने रुटमा छुटेका बसलाई मात्रै इन्धन उपलब्ध गराएको छ । स्थानीय प्रशासनले यात्रु लिएर काठमाडौँ गएका सवारीलाई ३० लिटरका दरले इन्धन उपलब्ध गराएको हो । इन्धन नपाएर अधिकांश सवारीसाधन बसपार्क ग्यारेजमा थन्किएको व्यवसायीले जनाएका छन् । गोरखा–काठमाडौँको भाडा माइक्रोमा ३९० हो । तर, पेट्रोलियम पदार्थको अभाव भएको मौका छोपेर व्यवसायीले एक हजार भाडा उठाएका हुन् । त्यस्तै मिनीबसको भाडा ३५० भएपनि अहिले व्यवसायीले प्रतियात्रु रु सात सय भाडा लिँदै आएका छन् । बसमा कोचिएर यात्रा गर्दा यात्रुहरु बेहोससमेत हुने गरेका छन् । एउटै गाडीमा छ जनासम्म बेहोस हुने गरेको यात्रुहरु गुनासो गर्छन् । जिल्ला प्रहरी कार्यालय गोरखाले बसको छतमा बसेर जोखिमपूर्ण रुपमा यात्रा नगर्न सर्वसाधारणलाई अनुरोध गरेको छ । कच्ची सडकमा छत चढेर यात्रा गर्दा दुर्घटना हुने भएकाले छतमा यात्रु नचढाउन व्यवसायी, यातायात मजदुर र यात्रुलाई प्रहरीले आग्रह गरेको छ । तर, व्यवसायीले छतमा राखेर यात्रुलाई गन्तब्यमा पु¥याइआएका छन् । मझुवा देउराली, बाह्रकिलोलगायत मुख्य चोकमा प्रहरी, ट्राफिक प्रहरीले छतमा बसेका यात्रुलाई ओराले पनि प्रहरी बिट कटेपछि यात्रुहरु छतमा चढेर यात्रा गर्दै आएका छन् । यातायात व्यवसायी समिति गोरखाका अध्यक्ष नारायण खत्रीले छतमा जोखिमसाथ यात्रा नगर्न यात्रुलाई आग्रह गरिएको बताए । “छतमा चढेर यात्रा नगर्नुहोला,” उनले भने, ‘पेट्रोलियम पदार्थको जोहो गरेर सकेसम्म यात्रुलाई सुरक्षितसाथ गन्तब्यमा पु¥याउने हाम्रो तयारी छ ।’ रासस
