समाज : जीवनशैली

काठमाडौं । १३ बैशाख २०७४ सम्म गृह मन्त्रालयले स्थानीय तह चुनावका लागि सुरक्षा खर्च साढे ७ अर्ब रुपैयाँ लाग्ने आँकलन गरेको थियो । तर, १३ बैशाखमा सरकारले चुनाव खुई चरणमा गर्ने निर्णय गरेपछि ८ जेठमा उसले चुनावका लागि अर्थ मन्त्रालयसंग थप दुई अर्ब ६९ करोड रुपैयाँ माग गर्यो । गृह मन्त्रालयले अतिरिक्त खर्च माग गरेको पत्रमाथि अर्थ मन्त्रालयमा छलफल भईरहेको थियो । स्थानीय तह निर्वाचन मिति सारेका कारण मुलुकलाई ४ अर्ब बढी रुपैयाँ व्ययभार थपिएको छ । निर्वाचन आयोग र सुरक्षा निकायभित्र रहेको मौकामा चौका हान्ने प्रबृत्तिले पनि चुनाव खर्च बढाईरहेको छ । नागरिक दैनिकबाट ।

काठमाडाैं । डर कसलाई हुँदैन र ? बालबालिकालाई भूतको डर हुन्छ । धन हुनेलाई सम्पत्ति चोरी हुने डर होला । व्यवसाय गर्नेलाई घाटा हुने डर होला । जागिर गर्नेलाई काम विग्रने वा जागिरै जाने डर होला । विरामीलाई मर्ने डर होला । डर नभएको मानिस पाउन मुस्किल पर्छ । भलै कोही कोही मान्छे आफूलाई ‘कसैको डर लाग्दैन, कुनै प्रकारको डर लाग्दैन’ भन्छन् । अनिष्टको आशंकाबाट मनमा उत्पन्न हुने भाव वा त्रास नै डर हो । डरले कुनै पनि व्यक्तिलाई व्यक्तित्व विकास वा लक्ष्य प्राप्तिमा अवरोध गर्छ । केही गरेर देखाउँछु भन्ने अठोट लिएता पनि डरकै कारणले गर्दा व्यक्तिमा भएको आत्मविश्वास हराएर जान्छ । र उसले आफ्नो क्षमता अरु समक्ष प्रस्तुत गर्न सक्तैन । त्यसैगरी धेरै डराउने व्यक्तिहरु विस्तारै डिप्रेशनमा जानसक्ने सम्भावना अत्यधिक रहन्छ । तपाईलाई जस्तै सबैको मनमा केही न केही डर हुन्छ । फरक धेरै र थोरै मात्र हो । तर डरलाई पनि कम गर्न सकिन्छ । आज हामी डर कसरी हटाउने वा कम गर्ने भन्ने विषयमा चर्चा गर्दैछौ, केही उपायहरु बताउने छौं । १. मनोबैज्ञानिकहरुले के भनेका छन् भने डर र सकारात्मक सोच एक अर्काका दुस्मन हुन् । सकारात्मक सोचले डरलाई परास्त गर्छ । नकारात्मक सोच बोक्नेको मुटुमा डरले बास लिन्छ । अर्थात सकारात्मक सोच भएका मानिसलाई डर कम लाग्छ । सकारात्मक किताब पढेर, सकारात्मक टी.भी. सिरियल तथा कार्यक्रमहरु हेरेर अनि सकारात्मक सोच राख्ने व्यक्तिहरुसँग संगत गरेर तपाईं आफ्नो सोच्ने तरिकालाई काबुमा राख्न सक्नुहुन्छ । डर त त्यतिवेला मात्र लाग्ने गर्दछ जतिवेला तपाईंले आफ्नो मनलाई नकारात्मक सोचले भरिदिनुहुन्छ । २. मेडिटेशन अर्थात् ध्यानको माध्यमबाट पनि डरलाई हटाउन सकिन्छ । कसैलाई गुमाउने वा आप्mनै मृत्यु हुने डरले तपाईंलाई सताइरहेको छ भने प्रत्येक दिन विहान करिब ३० मिनेटसम्म आँखा बन्द गरेर ईश्वरको प्रार्थना गर्नुहोस् । जुन कुराले तपाईंको मनलाई सताइरहेको छ ती सबै कुरा ईश्वरलाई भन्नुहोस् र उनको चरणमा राखिदिनुहोस् । यस्तो कार्य गर्नाले तपाईंलाई अलग्गै किसिमको शक्तिको महसुस हुन्छ र तपाईंको मन पनि शान्त रहन्छ । ३. यदि तपाईंलाईं रातीको समयमा अथवा एक्लै भएको समयमा भूतप्रेतको डर लाग्ने गर्दछ भने तपाईंको आफ्नै श्वासप्रश्वासले तपाईंलाई सहज बनाउन सक्दछ । यस्तो वेलामा विस्तारै गहिरो श्वास लिने र छाड्ने गर्नुहोस् । यो प्रक्रिया धेरै पटकसम्म गर्नुहोस् । डर माथि विजय पाउनका लागि यो उपाय सबैभन्दा सरल र सबैभन्दा शक्तिशाली तरिका मानिन्छ । ४. ठूला ठूला सभा, समारोह होस् अथवा साना भेला तथा बैठकहरु नै किन नहोस्, तपाईंलाई मञ्चमा गएर आफ्ना विचार राख्न अथवा प्रस्तुती दिन डर लाग्छ भने दर्शकहरु आइपुग्नु अगावै कार्यक्रमस्थल पुगेर स्टेज र माइकमा केही वेर अभ्यास गर्ने गर्नुहोस् । जब दर्शकहरुको आगमन हुन थाल्दछ उनीहरुसँग गएर हात मिलाउने र सामान्य गफ गर्दै घुलमिल हुने प्रयास गर्नुहोस् । यस्ता कार्यले प्रस्तुती दिने क्रममा तपाईंलाई धेरै सहज बनाउँदछ । त्यसैगरी भाषण तथा उद्घोषणका तालिम लिएर पनि मञ्चको डरलाई तपाईं विदा दिन सक्नुहुन्छ । ५. यदि तपाईंलाई जुनसुकै काम गर्दा पनि असफल हुन्छु भन्ने डर लाग्छ भने आजैबाट धेरैभन्दा धेरै पटक अभ्यास गरेर मात्र काम गर्ने बानी बसाउनुहोस् । यसरी काम गर्नुपूर्व कैयौं पटक अभ्यास गर्नाले तपाईंमा आत्मविश्वासको मात्रा बढेर आउँछ र जसका कारण डरले तपाईंको मनमा घर बनाउने छैन ।

काठमाडौं। काठमाडौंमा ४० हजार घरेलु श्रमिक रहेका छन् । स्वतन्त्रता अभियान नेपालले दिएको जानकारीअनुसार डिस्को, बार, होटल, रेस्टुराँलगायतमा सो परिमाणमा घरेलु श्रमिक रहेका छन् । बेरोजगार अशिक्षालगायत समस्याका कारण काठमाडौँमा श्रमिकको सङ्ख्या बढेको हो । काठमाडौंमा घरेलु श्रमिकको सङ्ख्या माग सङ्ख्याको ७३ प्रतिशत हो । स्वतन्त्रता अभियान नेपालका कार्यालय प्रमुख ऋतु भट्टराईका अनुसार विश्वमा पाँच करोड २६ लाख व्यक्ति घरेलु श्रमिक रहेको बताउछन् । उनी भन्छन्,“नेपालमा मात्र दुई लाख घरेलु श्रमिक श्रममा संलग्न छन् ।” अन्यन्तै न्यून ज्याला, काममा लिखित सम्झौता नहुनु, कानुनी पहिचानको अभाव, यौन हिंसा र दुव्र्यवहारजस्ता घटना घरेलु श्रमिकले भोग्दै आएको भट्टराई बताउँछन् । महिला तथा बालबालिका बेचबिखनविरुद्ध सहकर्मी समूह नेपालका कार्यकारी निर्देशक बेनुमाया गुरुङ नेपालमा एक लाख बालबालिका निकृष्ट श्रम र छ लाख २१ हजार बालबालिकाले जोखिमपूर्ण श्रम गरिरहेको बताउँछन् । नेपालमा बर्सेनि १० हजारदेखि १२ हजार महिला तथा बालबालिका बेचबिखनमा पर्ने गरेका छन् । केन्द्रीय बालकल्याण समितिका कार्यकारी निर्देशक तारक धितालका अनुसार बालबालिकाका लागि खुला स्थान, मनोरञ्जन, सिकाइस्थल नहुनु, हेला, उपेक्षा, दुव्र्यवहार, हिंसा, शोषणलगायत समस्याका कारण बालबालिका सडकमा आउने गरेका छन् । काठमाडौंमा कुल जनसङ्ख्याको ३५ प्रतिशत बालबालिका छन् । स्वतन्त्रता अभियान नेपालले आज यहाँ आयोजना गरेको स्थानीय तहमा बाल संरक्षण तथा श्रमिक अधिकार संरक्षणका सम्बन्धमा काठमाडौं उपत्यकाका नवनिर्वाचित जनप्रतिनिधिसँगको कार्यशाला गोष्ठीमा काठमाडौं महानगरपालिकाका प्रमुख विद्यासुन्दर शाक्यले श्रमिक क्षेत्रमा लागेका महिला तथा बालबालिकाको समस्या समाधानमा महानगरपालिका गम्भीर भएर लाग्ने बताए । “महिला, बालबालिका, अपाङ्ग, दलित, अल्पसङ्ख्यक, मुस्लिमका लागि महानगरको कुल बजेटको ३५ प्रतिशत खर्च गर्ने व्यवस्था छ, उक्त रकमलाई यस्ता काममा खर्च गर्न सकिन्छ,” उनले भने । आगामी आर्थिक वर्षको नीति तथा कार्यक्रम निर्माणका लागि महानगरपालिका जुटेको उनको भनाइ थियो । सरकारी तथा गैरसरकारी क्षेत्रको राय र सुझावलाई समेटेर नीति तथा कार्यक्रम निर्माण गरीने उनले बताए । काठमाडौं महानगरपालिकाकी उपप्रमुख हरिप्रभा खड्गी महिला तथा बालबालिका बेचबिखन समस्या काठमाडौंमा बढ्दै गएकाले यसलाई रोक्न महानगरपालिका लाग्ने बताउँछन् । काठमाडौंको नयाँ बसपार्क, ठमेल, गौशाला, कलङ्की, कोटेश्वरलगायत ठाउँका होटल, रेस्टुराँ, डान्सबार, दोहोरीमा महिला तथा बालबालिकाको बढी प्रयोग भएको पाइएको छ । कार्यक्रममा गोदावरी नगरपालिकाका प्रमुख गजेन्द्र महर्जन, तारकेश्वर नगरपालिकाका प्रमुख रामेश्वर बोहरा, टोखा नगरपालिकाका उपप्रमुख ज्ञानमाया डङ्गोललगायतले घरेलु श्रमिक तथा बालबालिकाको क्षेत्रमा देखिएका समस्या समाधान गर्न सरकारी तथा गैरसरकारी क्षेत्र एकजुट हुनुपर्नेमा जोड दिएका थिए । रासस